اجرا كنيد، اما ستاره نشويد!
آسيبشناسي اجرا در صدا و سيما در گفتوگو با مجريان راديو و تلويزيون
اجرا كنيد، اما ستاره نشويد!
مبحث اجرا و مجريگري در همه تلويزيونهاي مهم جهان به حدي است كه بسياري از برنامههاي پربيننده و محبوب، شهرت خود را وامدار مجريانشان هستند.
در ويترين اين برنامهها، مجريان گرداننده اصلي به نظر ميرسند و براساس ميزان محبوبيت و نفوذ، حتي سياستگذاريهاي برنامهها را نيز تعيين ميكنند. به ويژه كه در شبكههاي معتبر و حرفهاي، همواره از ستارهسازي حتي در سطح مجريان نيز استقبال خوبي ميشود؛ حال آنكه گويا در صداوسيماي ما، ستارهها بنا به دامنه وسيع حاشيههايشان، چندان مقبول و مطلوب مديران نيستند! از سوي ديگر، برخي از كارشناسان روند حذف مجريان شبكههاي رسانه ملي را كه سالها قبل، بيشتر وظيفه اعلام برنامهها را برعهده داشتند، ناشي از عدم تربيت و آموزش مجريان جديد و مستعد ميدانند.
نظرخواهيهاي ما از تعدادي از مجريان فعال اين سالهاي صدا و سيما، محملي شد براي طرح مسائل قابل اعتنا و روشن شدن زواياي كمتر پرداخته شده مبحث اجرا در رسانه ملي.
در گزارش حاضر، با طيف متنوعي از مجريان به گفتوگو نشستيم و كيفيت و وضعيت اجرا در صدا و سيما را مورد بررسي قرار داديم كه حاصل آن از نظرتان ميگذرد.
مرتضي حيدري:
شجاعت در اجرا مهم، شناخت چهارچوبهاي رسانهاي مهمتر
مرتضي حيدري، گفت: نطفه يك برنامه گفتوگو محور در انتخاب موضوع، ميهمان و رويكردهاي حاكم بر آن برنامه بسته ميشود و اگر موضوع برنامه جذاب نباشد و ميهمانان آن نيز بيارتباط يا كم ارتباط با موضوع دعوت شده باشند، آن برنامه چنگي به دل نخواهد زد.
گوينده خبر 22:30 و مجري برنامه گفتوگوي ويژه خبري شبكه دو افزود: شجاعت در اجرا مهم است، ولي شناخت چهارچوبهاي رسانهاي از آن مهمتر است. جسارت و شجاعت بايد درست تعريف شوند و نبايد با بيادبي، توهين و يا شكستن هنجارهاي ارتباطي جامعه آميخته شوند.
حيدري جسارت را طرح درست واقعيتها و طرح صريح پرسشها دانست و يادآور شد مجري ملزم به رعايت چهارچوبهاي رسانهاي است، حتي اگر به لحاظ فردي مخالف آنها باشد.
او ادامه داد: مجري به لحاظ قانوني، شرعي و عرفي مجاز نيست كه حريم شخصي مصاحبه شونده را بشكند، چون مصاحبه شونده يا كارشناس است يا مسؤول كه مجري تنها با شخصيت حقوقي او و مسؤوليتهايش سرو كار دارد.
وي همچنين گفت: سناريوي سوالات مجري بايد هدفمند طراحي شده و از ابتدا تا انتها مخاطب را با خود همراه كرده و در نهايت نتيجه لازم را پديد آورد.
حيدري در پايان شجاعت، صداقت و عدم خودنمايي را از فاكتورهاي اصلي يك مجري موفق دانست.
مهدي مطهرنيا:
رموز ماندگاري يك مجري خوب
مهدي مطهرنيا از كارشناس مجريان رسانه ملي در مورد برنامههاي گفتوگو محور و اجراي چنين برنامههايي گفت: برنامههاي گفتوگو محور اساساً از يك نكته كليدي در رنج هستند كه ريشه در بافت متني ادراكات برنامهسازان و ناظران پخش اين برنامهها دارد و آن هم فقدان يك تعريف هويتمدارانه از دانش واژه گفتوگوست.
وي افزود: گفتوگو با مصاحبه تفاوت دارد، اگر چه در آرايش شكلي يكساناند، ولي در آرايش محتوايي، گفتوگو يك ديالوگ عالمانه، هدفمند و بهرهمند از شفافيتسازي دريچههاي نظر و زواياي ديد گوناگون به يك موضوع معين است. در حالي كه در نظر بسياري از برنامهسازان و مديران رسانه، مجري فقط بايد پرسشهايي را از كارشناسان يا مصاحبه شونده بپرسد و او هر چه ميخواهد به بيان بنشيند؛ لذا بيش از مجري، براي كارشناس بها و ارزش قائل ميشوند.
او ادامه داد: مجري كارشناس توانمند بايد با به چالش كشيدن كارشناسان مدعو برنامه و عدم عبور از خطوط قرمز، سد تعادلي ايجاد و در عين احترام به فهم مخاطب و بيان دقيق مسئله، برنامه را به جلو هدايت كند كه اين خود بيانگر سنگيني كار مجري كارشناس است.
مجري برنامه «جهان سياست» شبكه دو در مورد موضوعات برنامههاي گفتوگو محور نيز گفت: كاربردي بودن موضوع از اهميت بالايي برخوردار است و اگر برنامهاي فاقد انواع دكورهاي رنگارنگ و فربه باشد، ولي شامل موضوعي به شدت مورد نياز جامعه، با مباحثي عالمانه، چالشبرانگيز و انباشته از تنوع نظريات مختلف موافق و مخالف باشد، بيشترين و بهترين تاثير و ماندگاري را خواهد داشت.
وي همچنين در مورد ارتباط بين اجرا و اثرگذاري موضوع بر مخاطب نيز، گفت: هر چه مجري كارشناس قدرتمندتر، مشخصتر و در عين حال محترمانهتر به اجراي برنامه بپردازد، موضوع و نتيجه بحث هم ماندگاري بيشتري در ذهن مخاطب خواهد داشت.
مطهرنيا ادامه داد: استفاده از زبان تخصصي علوم در برنامههاي مختلف باعث ميشود كه اندك اندك مفاهيم آن علوم، از طريق علمي در جامعه گسترش يافته و اگر سادهگويي منجر به اشتباهگويي يا فقدان دقت در رساندن هويت يك مفهوم به مخاطب شود، بهتر است از زبان تخصصي علوم استفاده شود. به طور مثال دو دانش واژه «دولت» و «حكومت» كه در ادبيات سياسي پهلو پديده هم هستند، در زبان بسياري از كارشناسان سياسي، جابهجا به كار برده ميشوند و هنوز در ايران تفاوت ميان «state» و «goverment» مشخص نيست.
وي در پايان گفت: يك مجري خوب نبايد هرگز خدا را فراموش كند و بايد خدمت صادقانه به مردم را عبادت بداند و عالم و متفكر و صاحب نظر باشد و آخر آنكه بايد خودش باشد و ويژگيهاي شخصياش را بازتاب دهد و اگر بخواهد از ديگران گرتهبرداري يا تقليد كند، ممكن است به تكثر كار يا شهرت آني دست يابد، اما به هيچ وجه در دلها نخواهد نشست و در اذهان ماندگار نخواهد بود.
محمد نظري:
برنامههاي مطابق با نيازهاي يك دهه پيش، هنوز روي آنتن هستند!
محمد نظري از مجريان برنامههاي راديويي و تلويزيوني، در مورد مجريان و اجراي برنامههاي گفتوگو محور گفت: بسياري از برنامههايي كه در حال حاضر از صدا و سيما پخش ميشوند، يك دهه پيش هدفگذاري شدهاند و اين برنامهها كه مطابق با نيازها و مطالبات آن دوره هستند، هنوز هم روي آنتن ميروند!
مجري برنامه «به خانه برميگرديم» شبكه تهران اظهار داشت: متوليان و تهيهكنندگان برنامههاي گفتوگو محور نگاهشان به روز تغيير نميكند و اين از ايرادات وارد براين حوزه محسوب ميشود؛ در واقع وقتي قالب برنامهاي كليشه باشد و آيتمهاي آن ثابت باشند، اجراي آن برنامه هم كليشهاي ميشود و با تعويض مجري هم در برنامه تغييري ايجاد نخواهد شد. نظري با اشاره به خطوط قرمزي كه براي مجريان وجود دارد، گفت: مجريان در اجراها، با خطوط قرمز مواجهند كه اين موضوع تنها شامل كشور ما نيست و در همه جاي دنيا وجود دارد و بايد رعايت شود. طبعاً همه مجريان بعد از يك ماه فعاليت در رسانه، متوجه اين خطوط قرمز شده و در صورت عدم رعايت اين خطوط در وهله اول به خود آسيب ميرسانند.
او با انتقاد از عملكرد برخي مجريان ادامه داد: متأسفانه مجرياني هستند كه بسيار نادرست، بد و بيادبانه به اجراي برنامه پرداخته و اين را جسارت و شجاعت ميپندارند، ولي غافل از ايناند كه مخاطب گستاخي را جسارت نميداند.
وي همچنين در مورد محدوديتها و مميزيهاي مجريان در اجرا گفت: بعضي از اين محدوديتها نرمال بوده و بعضي ديگر توسط مسؤولين و تهيهكننده برنامه اعمال ميشود. بطور مثال تهيهكننده از بيم بروز مشكلي براي برنامه از مجري ميخواهد كه در مورد مسئلهاي سخن به ميان نياورد و در واقع گاهي اوقات چهره نازيبا در برنامهها به دليل عدم نگاه درست مدير اجرايي، تهيهكننده و .... در برنامه صورت ميپذيرد.
مجري برنامه «سيب» در پايان، رمز ماندگاري يك مجري را در رعايت حرمت پيشكسوت و اعتقاد به فهم و شعور مخاطب دانست.
مازيار ناظمي:
تمايلي به ستاره سازي مجريان وجود ندارد
مازيار ناظمي، از مجريان تلويزيون گفت: يك برنامه وقتي جذاب است كه به لحاظ ارزشهاي خبري، چالش ذهني ايجاد كرده و شامل بحثهاي جذاب و قابل توجه باشد. در چنين برنامههايي يك مجري معمولي قادر به اداره برنامه نخواهد بود، زيرا اجراي اين برنامهها اصول و قواعد مخصوص به خود را ميطلبد.
اين برنامه ساز راديو در گفتوگو افزود: تربيت چنين مجري – كارشناساني بسيار وقتگير است و بايد به آنان فرصت كافي داده شود تا اعتبار كسب كنند، ولي در بسياري از برنامهها به دليل عدم تمايل به ايجاد ستاره، اين فرصت داده نميشود و در واقع مجري كارشناس حرفهاي و ماهري تربيت نمييابد.
ناظمي ادامه داد: برنامه گفتوگو محور داراي سه ضلع مجري، كارشناس و موضوع خوب است و اگر به يك مجري از ابتدا زمان دهيم تا جاي خود را نزد مخاطب باز كند و نوع مميزيها نيز براي چنين كسي متفاوت باشد، بيشك شاهد برقراري بهتر ارتباط با مخاطب خواهيم بود. او «تسلط به متون و علوم ارتباطي» و «مردم شناسي» را از شاخصههاي اصلي يك مجري كارشناس خوب دانست و گفت: وقتي در انتخاب مجري سختگيرانه عمل شود و فيلترهايي كارآمد براي ورود به عرصه اجرا وجود داشته باشد، شاهد عملكردي قوي از مجريان خواهيم بود و مخاطب با مجريان بيسواد و يا كم سواد مواجه نخواهد شد.
وي همچنين شجاعت پرسشگري را از فاكتورهاي مهم در حوزه اجرا دانست و خاطر نشان كرد: جسارت مجري بايد ناشي از سواد باشد و در بحثها مصالحهاي نداشته و با عدم عبور از خطوط قرمز گفتوگو را پيش ببرد كه در اين حالت رسانه نيز بايد از او حمايت كند. وي ادامه داد: آيتمها و مباحث برنامه بايد براساس مخاطب چيده شده و برنامه به نيازها و مطالبات مخاطب اشراف كامل داشته باشد.
ناظمي در پايان داشتن مشروعيت مجري نزد مخاطب و نفوذ كلام را از فاكتورهاي اصلي يك مجري موفق و لايق عنوان كرد.
ژيلا صادقي:
هر قسمت از اجرا فلسفه خاصي دارد، نبايد تقليد كرد!
ژيلا صادقي مجري برنامههاي تلويزيوني در مورد مجريان و اجراي برنامههاي گفتوگو محور و مجري محور گفت: ريتم كند و خستهكننده اين برنامهها در بسياري مواقع خارج از اختيار مجري است. طراحان و تهيهكنندگان برنامههاي مختلف تلويزيوني در ابتدا براي دريافت مجوز توليد برنامه، طرح كامل برنامه را ارائه داده و با دستي پر جلو ميروند، ولي بعد از 10- 15 روز عملاً به علت اينكه تهيهكننده فقط ميخواهد چيزي را روي آنتن بفرستد، ريتم برنامه كند ميشود.
وي افزود: مجري تنها ميتواند شادي، هيجان و اجراهاي متفاوت داشته باشد، ولي ساير عوامل مانند كيفيت گزارشها، نوع موسيقي و ... تحت اختيار و تصميم او نيستند.
مجري برنامه «خانه فيروزهاي» شبكه سه سيما در مورد ضعف علمي مجريان نيز گفت: سكوت زياد مجري، هميشه دال بر احترام به مهمان نيست و نشان ضعف او نسبت به موضوع تلقي خواهد شد. مجري بايد جسارت داشته باشد و بتواند مهمان را به چالش بكشد.
صادقي همچنين عدم تقليد كوركورانه را از فاكتورهاي اصلي يك مجري توانا عنوان كرد و توضيح داد: هر قسمت از اجرا كه به هر شكلي انجام ميشود، داراي فلسفهاي است كه مجري بايد نسبت به آن تسلط كافي و وافي داشته باشد.
او در پايان، مطالعه، صداقت، شجاعت و شناخت مخاطب و جامعه را از فاكتورهاي مهم يك مجري لايق و كارآمد ذكر كرد.
حسين رفيعي:
سليقه سالاري به جاي شايسته سالاري در انتخاب مجري
حسين رفيعي گفت: چند سالي است كه برنامههاي طنز و شوگونه در تلويزيون كم شده و رويكردها به سمت موضوعات مذهبي تغيير يافتهاند و مجرياني كه ذاتاً جدي و مذهبياند، بيشتر به اجرا ميپردازند.
وي افزود: كار تلويزيون با سينما تفاوت دارد؛ بيننده در سينما با اراده و قصد خود به تماشاي فيلم مينشيند، ولي تلويزيون مخاطب عام دارد و متعلق به همه ايرانيان است. در نتيجه صدا و سيما بايد سلايق مختلف را تأمين كند، ولي با وجود هشت شبكه داخلي تلويزيوني، هنوز هم نيازهاي رسانهاي جامعه به درستي تأمين نميشود. زيرا مخاطب ايراني خاص است و تنها در شهرها خلاصه نميشود و به نوعي ميتوان گفت در ايران به جاي شايسته سالاري، سليقه سالاري وجود دارد و متأسفانه ايران تنها كشوري است كه قيمت هنرمند، مجري و ... را سليقه مردم تعيين ميكند.
مجري برنامه «آفتابگردان» اعتقاد دارد: تنوع دراجراهاي تلويزيوني خوب است، ولي از آن مهمتر پيدا كردن مجري مناسب براي هر برنامه است و اگر اين اصل رعايت نشود، بيننده گريزي پيش خواهد آمد و مردم به سراغ شبكههاي ماهوارهاي خواهند رفت.
وي همچنين جسارت را با توهين و تخريب متفاوت دانسته و ادامه داد: اگر جسارت در جهت زيبا و پربار كردن برنامه باشد خوب است، ولي نبايد به عبور از خطوط قرمز موجود، منجر شود.رفيعي خطوط قرمز در اجراي برنامههاي تلويزيوني را مختص ايران ندانسته و افزود: در تمام دنيا خطوط قرمز وجود دارند كه اين خطوط در اصل چارچوب، قاعده و قانون برنامه سازي محسوب ميشوند. او در پايان از محمد صالح علاء به عنوان نمونه بارز يك مجري كامل و باسواد نام برد.
منبع :
مثل خردمندان فكر كنيد اما با مردم به زبان خودشان حرف بزنيد.