چگونه مطالعه كنیم؟
توسط : parstranslation
شما مىخواهم كه یك روش صحیح مطالعه را به من بیاموزید؛ زیرا با اینكه درس زیاد مىخوانم، باز هم نمره هاى خوبى نمىگیرم و درسى را كه مىخوانم فردا آن را به خوبى به یاد نمى آورم و براى امتحان هم نباید كمتر از 2 بار بخوانم؛ زیرا اگر یك بار بخوانم، فراموش مىكنم. از شما خواهش مىكنم كه مرا در روش صحیح راهنمایى كنید تا بتوانم در درسهایم موفق باشم.
یك مطالعه موفق، باید در حال آرامش و بدون اضطراب صورت بگیرد تا رضایت بخش و ثمربخش باشد. براى این كه به این سؤال شما پاسخ كاملى داده باشیم، برخى از نكات مهم و كلى را درباره مكان، روش، كارآیى، تمركز و سرعت مطالعه به ترتیب، بیان مىكنیم تا با به كارگیرى آنها، مشكل خود را برطرف كنید.
مكان مطالعه
دكتر فیل ریس، در كتاب «500 نكته درباره مطالعه» و دكتر عین الله خادمى در كتاب «مطالعه روشمند» چنین نوشته اند:
1. برخى افراد ترجیح مىدهند در سكوت مطالعه كنند و برخى در سروصدا. بعضى صندلى راحتى را مىپسندند و بعضى دراز كشیدن یا نشستن رسمى را. اصلاً وسواس به خرج ندهید و در هر حالتى كه راحتتر هستید، مطالعه خود را آغاز كنید.
2. اگر مكان مطالعه شما كمى آشفته و به هم ریخته است، مرتب كردن آن را به نیم ساعت پس از مطالعه موكول كنید؛ زیرا در این صورت، در حین مرتب كردن اتاق، به مطالبى كه مطالعه كرده اید، فكر خواهید كرد و زمان مفیدى را از دست نخواهید داد.
3. گاهى اوقات از مكانهاى استثنایى و هیجان انگیز استفاده كنید تا مطلبى كه مطالعه مىكنید، همراه آن خاطره در ذهن شما ماندگار شود؛ مثلاً در یك شب بارانى با یك چتر و یك چراغ قوه زیر باران روید و مطلب را مطالعه كنید و یا در یك مكان تاریخى و قدیمى، به تفكر و مطالعه در مورد مطلب مورد علاقه خود بپردازید.
4. اگر امكان داشته باشد، موضوع مورد مطالعه شما با مكانى كه انتخاب مىكنید، هماهنگى و سنخیت داشته باشد. این كار، به افزایش بهره ورى شما كمك بسیار مىكند. این هماهنگى، شامل ابزار و لوازم مورد نیاز نیز مىشود.
5. قبل از انتخاب محل مطالعه خود، چند خصوصیت مهم و ایده آل را براى مكان مطالعه، در ذهن خود فهرست كنید تا راحتتر بتوانید آن را بیابید.
6. در مكان مطالعه شما، باید راهى براى خیره شدن به دور دست وجود داشته باشد؛ زیرا توقف در مطالعه و چشم دوختن به بىنهایت، در افزایش كارآیى مطالعه بسیار سودمند است؛ حداقل گاهى به سقف اتاق خیره شوید.
7. هیچ گاه مطالعه خود را به حضور در مكان خاصى مشروط نكنید؛ زیرا در این صورت بهانه اى مىیابید تا در سایر مكانها از مطالعه بگریزید. به یاد داشته باشید كه در حقیقت، «مكان مطالعه، جایى است كه شما هستید».
8. دقت كنید كه میزان نور، دماى محیط، شكل صندلى و سایر شرایط، در مكان مطالعه شما به گونه اى نباشند كه شما را خواب آلوده كنند.
9. تهویه خوب و اكسیژن زیاد در مكان مطالعه، شرطى حیاتى است.
روش مطالعه
1. به قول آدریل جانسون، خوب كتاب خواندن را نمىتوان از خواص مادرزادى دانست. براى قرائت، بدون شك، پرورش خاصى لازم است.
2. بهترین روش كتابخوانى، روشى است كه خواننده در این كار بتواند زیبایىهاى چیزى را كه مىخواند، دریابد و به هنگام لزوم، معایب آنها را بفهمد و این از راه پرورش و ممارست حاصل مىگردد.
3. در معانى كلماتى كه براى نخستین بار مىبینید، دقت كنید. بیهوده تصور نكنید كه سیاق مطلب، آن معانى را براى ما كشف مىكند. همان زمان، بهترین وقت براى رفتن به سراغ فرهنگ لغت است.
4. امیل فاگه، نویسنده فرانسوى، عقیده دارد كه باید در خواندن كتاب استقامت داشته باشیم. استقامت، لجاجت نیست؛ بلكه نوعى بردبارى است كه ذوق ما را مىپرورد و درك ما را عمیق مىكند.
5. مون تنى، دانشمند شهیر فرانسوى، درباره انتخاب كتاب و روش كتابخوانى نظریه اى بسیار بدیع و زیبا دارد. یكى از این عقاید، آن است كه براى وصول به عمق معناى یك كتاب خوب، باید آن را دوبار بخوانیم و با آن ارتباط دائمى داشته باشیم. یك اثر پربها، ما را مدتها سعادتمند مىسازد. ما نمىتوانیم با یك بار خواندن، به این درجه از خوشبختى برسیم؛ هر چند در این یكبار، دقت فوق العاده به كار بریم.
6. همچنین وى معتقد است كه اگر بخواهیم از كتابى كه خوانده ایم، نظر صحیحى پیدا كنیم، باید درباره آن گفتگو كنیم. كتابهاى خوب، افق گفتگوهاى پرثمر را به روى ما مىگشایند و این، همان چیزى است كه ما آن را مباحثه مىنامیم.
7. در كتاب «500 نكته درباره مطالعه» آمده است: یكى از روشهاى خوب مطالعه، استفاده از یادداشت بردارى است. فقط توجه كنید كه به جاى یادداشت، رونویسى نكنید! طرحهاى گوناگون بریزید؛ نكات مهم یادداشت را برجسته تر بنویسید و اگر مطلبى را درك نمىكنید، به صورت سؤال یادداشت بردارید.
8. در كتاب «روشهاى تسریع در خواندن و درك» پیشنهاد شده است كه هنگام مطالعه، ابتدا خلاصه مطلب را كه اغلب در ابتداى مقاله یا كتاب آمده است، بخوانید؛ سپس عنوانها و فهرست اجمالى كتاب را مطالعه كنید و بعد چند سطر از ابتداى هر عنوان را مطالعه كنید؛ زیرا مهمترین مطالب، معمولاً در همین خطوط ابتدایى هستند و سرانجام سایر توضیحات و تفاسیر كتاب را بر اطلاعات خود بیفزایید.
9. از همان زمان مطالعه، براى به كار بستن آن چه مىآموزید، برنامهریزى كنید. به قول تولد، «مطالعه و عمل نكردن، مانند شخم زدن و بذر نپاشیدن است».
10. بیكن جمله زیبایى در این باره دارد؛ «برخى كتابها را باید چشید؛ بعضى دیگر را باید بلعید و قلیلى را هم باید جوید و هضم كرد.
كارآیى مطالعه
1. كیفیت مطالعه را بالا ببرید؛ به روخوانى سطحى در حالت پراكندگى فكر قناعت نكنید و با مفهوم و معناى مطلب، ارتباط برقرار سازید تا آن چه را كه مورد نیاز است، به خوبى درك كنید.
2. حجم مطالعه، حواس شما را پرت نكند؛ مطالعه بیشتر و سریعتر، تنها بهانه اى براى بیشتر دانستن است؛ پس ابتدا آن چه را مىخواهید بدانید و بفهمید، برداشت كنید و آن گاه با كلمات «سرعت» و «بیشتر» وسوسه شوید.
3. قبل از آن كه از موضوع اصلى كتاب منحرف شوید و به مطلب دیگرى بپردازید، قسمتهایى را كه دوست دارید به خاطر بسپارید، مشخص كنید.
4. حتماً براى مطالعه خود برنامه ریزى داشته باشید. این كه قصد یادداشت بردارى دارید یا خیر، در مورد چه موضوعى باید تمركز كنید، چه سؤالاتى در ذهن دارید كه در این كتاب جواب آنها را مىجویید و...، همه باید از قبل برنامه ریزى شده باشند.
5. باید كتابى كه مطالعه مىكنید، مختص به خود شما باشد تا به راحتى در آن علامتگذارى و نكته نویسى كنید. استفاده از مداد یا ماژیك رنگى، به شما امكان مىدهد تا در مراجعه مجدد به كتاب، بهره بیشترى ببرید؛ هر چند نباید این خطوط رنگى، استفاده شما را از سایر خطوط كتاب كاهش دهد.
6. هنگام مطالعه، همواره یك قلم در دست داشته باشید؛ زیرا مطالعه، آنگاه كارآیى مطلوب مىیابد كه همراه با مطالعه سؤالات، ذهن خود را با آموزه هاى كتاب تطبیق دهید و در حاشیه آن یادداشت كنید.
7. میان مطالعه و سایر كارهاى خود، تعادلى به وجود آورید تا هم از خواندن خسته نشوید و هم تجربه و عمل را به بهره ورى مطالعه خود بیفزایید.
8. مطالعه پراكنده، با موضوعات گوناگون و متناقض، موجب كاهش بهره ورى شما مىشود؛ سعى كنید در نوع كتابى كه براى مطالعه انتخاب مىكنید، مطالعات قبلى خود را در نظر آورید تا نظم فكرى شما به هم نخورد.
9. اگر بتوانید از هر كتابى كه مىخوانید، نكات مهم و كلیدى آن را خلاصه بردارى كنید، بر كارآیى مطالعه شما مىافزاید. این راهكار، آنگاه ارزشمندتر مىشود كه خواننده به زبان و عبارات خودش، مطالب را یادداشت كند.
10. به یاد داشته باشید كه علاقه و انگیزه، در مورد مطلبى كه براى مطالعه انتخاب كرده اید، به بهره ورى شما از آن چه مىخوانید، بسیار مىافزاید.
11. گاهى قرار دادن یك پاداشِ مشروط براى مطالعه حجم خاصى از كتاب، به هیجان و لذت مطالعه مىافزاید و نوعى اثر تشویقى بر فرد مىگذارد. این پاداشها، مىتواند دیدن یك برنامه تلویزیونى، رفتن به مكانى خاص، انجام یك فعالیت مورد علاقه یا حتى خوردن یك خوراكى مورد علاقه باشد؛ مشروط بر این كه میزان تعیین شده، مطالعه شده باشد.
12. رنگ كاغذ، رنگ قلم، نحوه نشستن، فاصله چشم با كتاب، نور محیط و سایر شرایط مكانى نیز در كارآیى مطالعه شما كاملاً مؤثرند.
تمركز مطالعه
دكتر خادمى در كتاب «مطالعه روشمند»، نكاتى را براى ایجاد تمركز حواس لازم مىداند كه عبارتند از:
1. علاقه به موضوع مورد مطالعه، یكى از علل مهم ایجاد تمركز و دقت در حین مطالعه است.
2. هماهنگى اراده و تخیل نیز در این رابطه كارساز است؛ به عبارت دیگر، چشمان فرد بر صفحه كتاب و افكارش در حال پرواز به دور دستها نباشد.
3. برخى مسائل جسمى و روحى نیز مىتوانند تمركز فرد را بر هم بزنند؛ مانند گرسنگى، تشنگى، بیمارى، نگرانى و اضطراب.
4. برخى مسائل محیطى نیز از عوامل برهم زننده تمركزند؛ مانند سروصداى زیاد، نور زیاد یا كم، لباس نامناسب و... .
آقاى حق جو در كتاب «روشهاى تسریع در خواندن و درك»، چند نكته مهم دیگر را نیز بر این فهرست مىافزاید كه عبارتند از:
5. یكى از مهمترین عوامل بر هم خوردن تمركز، عجله و شتاب است. این حالت، سطح مطالعه را كاهش مىدهد و تمركز را بر هم مىزند.
6. یكى از مسائل قابل توجه دیگر، سنگینى معده و سیرى بیش از حد است و به قول حضرت رسول اكرم صلىالله علیه وآله، «پرى معده و سیرى زیاد، به وجود آورنده حماقت است». این، همان خواندن و نفهمیدن و به عبارتى، عدم تمركز و عدم ارتباط، با مفهوم كتاب است.
7. انتخاب زمان مناسب، از عوامل ایجاد تمركز است؛ مثلاً پس از استراحت، خصوصاً در صبحگاهان، بهترین حالت تمركز و ساعات خستگى و كسالت، نامناسبترین اوقات، براى تمركزند؛ البته در صبحگاهان، لازم است قدرى ورزش كنید تا بدن آمادگى لازم را به دست آورد.
8. نظم و انضباط در نوع، ساعت و مكان مطالعه، همگى از عوامل ایجاد كننده تمركز مىباشند.
سرعت مطالعه
1. دكتر فیل ریس پیشنهاد مىكند كه اگر قصد دارید سرعت مطالعه را افزایش دهید، حتماً ابتدا به فهرست كتاب نظرى دقیق بیندازید تا نسبت به موضوعات كلى كتاب آگاهى پیدا كنید.
2. تند خوانى، همیشه مناسب نیست و در مطالبى كه به تعمق و تأمل نیاز دارد، اصلاً نباید به كار گرفته شود.
3. مغز ما همیشه تندتر از بیان ما كلمات را دریافت مىكند؛ براى افزایش سرعت، سعى كنید عادت بلند خوانى كتاب را ترك كنید.
4. تمرین كنید تا به جاى درك لغت به لغت یك جمله، به درك گروهى لغات عادت كنید.
5. به نظر نویسنده كتاب «تسریع در خواندن و درك»، یكى از عوامل كندخوانى، برگشت است؛ یعنى آن كه فرد مرتب نگاه خود را به خطوط پیشین بر گرداند. این كار، تمركز فرد را از میان مىبرد و وقت زیادى را تلف مىكند. هنگام مطالعه، چشم باید به طور مستقیم و به موازات صفحه حركت كند و از پریدن به سطرهاى بالا و پایین، دورى جوید.
6. كسانى كه با انگشت خط مورد مطالعه را دنبال مىكنند، باید این عادت را ترك كنند؛ زیرا در تند خوانى، فقط چشم كار مىكند، نه دست و زبان.
7. نویسنده كتاب «مطالعه روشمند»، بر این باور است كه حتى تكان دادن سر هنگام مطالعه، از سرعت مطالعه مىكاهد؛ پس بهتر است كه این گونه بگوییم: در تند خوانى، فقط چشم كار مىكند؛ نه دست، نه زبان و نه سر. براى دیدن همه صفحه كتاب، اصلاً به حركت سر نیازى نیست؛ صفحه، خود در دامنه بینایى قرار دارد.
8. وى از مشكل دیگرى به نام «خالى خوانى» نام مىبرد كه عبارتست از: سرگردانى چشم در حاشیه سفید كتاب یا لابه لاى خطوط و یا هر قسمت غیر مفید صفحه. این حالت را دیدن غیر مفید نیز مىگویند و موجب كاهش سرعت مطالعه مىشود.
9. حتى نوع ورق زدن نیز به صرفه جویى در وقت كمك مىكند. ورق زدن درست آن است كه با دست چپ واز گوشه بالایى صفحه صورت گیرد و چند لحظه قبل از پایان صفحه، دست براى ورق زدن آماده باشد. كسانى كه با دست راست و از گوشه پایینى صفحه ورق مىزنند، از سرعت و تمركز خود مىكاهند .
منبع :
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=934&articleID=441755
مثل خردمندان فكر كنيد اما با مردم به زبان خودشان حرف بزنيد.