امام علی علیه السلام به امام حسین علیه السلام :
اعْلَمْ أَیْ بُنَیَّ أَنَّهُ مَنْ لَانَتْ كَلِمَتُهُ وَجَبَتْ مَحَبَّتُه
هر کس سخن گفتنش نرم و روان باشد، دوست داشتنش نیز بایسته باشد.
مُعجَم الفاظ غُرَر الحِکَم و دُرَر الکَلِم : ۹۹۴
تحف العقول : ۷۸
بسم الله الرحمن الرحیم
آئین سخنوری در حدیث امیر کلام علیه السلام
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 28 آبان 1388 ساعت: 6:19:26 ب.ظ.
امام على عليهالسلام :
أيُّهَا النّاسُ فِى الاِْنْسانِ عَشْرَ خِصالٍ يُظْهِرُها لِسانُهُ: شاهِدٌ يُخْبِرُ عَنِ الضَّميرِ وَ حاكِمٌ يَفْصِلُ بَيْنَ الْخِطابِ وَ ناطِقٌ يُرَدُّ
بِهِ الْجَوابُ وَ شافِعٌ يُدْرَكُ بِهِ الْحاجَةُ وَ واصِفٌ يُعْرَفُ بِهِ الاَْشْياءُ وَ أَميرٌ يَأْمُرُ بِالْحَسَنِ وَ واعِظٌ يَنْهى عَنِ الْقَبيحِ وَ مُعِزٌّ
تُسَكَّنُ بِهِ الاَْحْزانُ وَحاضِرٌ تُجْلى بِهِ الضَّغائِنُ وَ مونِقٌ تَلْتَذُّ بِهِ الاَْسْماعُ
اى مردم! انسان ده خصلت دارد كه زبان او آنها را آشكار مىسازد: زبان، گواهى است كه از درون خبر مىدهد.
داورى است، كه به دعواها خاتمه مىدهد. گويايى است كه بهوسيله آن به پرسشها پاسخ داده مىشود.
واسطهاى است كه با آن حاجت برآورده مىشود. وصف كنندهاى است كه با آن اشياء شناخته مىشود.
فرماندهى است كه به نيكى فرمان مىدهد.پند دهندهاى است كه از زشتى باز مىدارد.
تسليت دهندهاى است كه غمها با آن آرامش مىيابد. حاضرى است كه با آن كينهها برطرف مىشود
و دلربايى است كه گوشها با آن از لذّت برخوردار مىشوند
كافى، ج 8 ، ص 20، ح 4
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:21:10 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
رُبَقَولٍ أنفَذُ مِنصَولٍ .
بسا سخنى ، كه از يورش كارگرتر است .
نهج البلاغه : حکمت 394
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:21:51 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
صُورَةُ المرأةِ في وَجهِها ،وصُورَةُ الرجُلِ في مَنطِقِهِ .
صورت زن در رخسار اوست و صورت مرد در گفتار او .
بحارالانوار : 71 / 293 / 63
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:23:15 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
رُبَّ كلامٍ أنفَذُ مِن سِهامٍ .
بسا سخنى ، كه از تيرها كارگرتر است .
غررالحکم : 5322
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:24:05 ب.ظ.
تحف العقول :
سُئلَ [ عليٌ]عليه السلام أيُّ شَيءٍ مِمّا خلقَ اللَّهُ أحسَنُ ؟ فَقالَ عليه السلام : الكلامُ ،
فقيلَ : أيُّ شيءٍ ممّاخَلَقَ اللَّهُ أقبَحُ ؟ قالَ : الكلامُ ، ثُمّ قالَ : بالكلامِ ابيَضَّتِ الوُجوهُ ،
وبالكلامِ اسوَدَّتِ الوُجوهُ .
از امام على عليه السلام پرسيدند : بهترين چيزى كه خدا آفريده كدام است ، فرمود :
سخن . عرض شد : زشتترين چيزى كه خدا آفريده كدام است ؟ فرمود : سخن .
سپس فرمود : با سخن است ، كه روسفيدى حاصل مىشود و با سخن است ،
كه روسياهى به وجود مىآيد .
تحف العقول : 216
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:24:51 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ وما يُستَهجَنُ مِن الكلامِ؛ فإنّهُ يَحبِسُ علَيكَ اللِّئامَ ويُنَفِّرُ عنكَ الكِرامَ .
زنهار ، از به زبان آوردن سخنان زشت ؛ زيرا كه فرومايگان را گرد تو جمع مىكند
و گرانمايگان را از تو مىرماند .
غررالحکم : 2722
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:25:40 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ ومُستَهجَنَ الكلامِ ؛ فإنّهُ يُوغِرُ القَلبَ .
زنهار از سخن زشت ؛ كه آن دلها را كينهور مىسازد .
غررالحکم : 2675
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:26:28 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
مَن ساءَ كلامُهُ كَثُرُ مَلامُهُ .
هر كه گفتارش بد باشد ، بسيار ملامت شنود .
غررالحکم : 8496
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:27:16 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
سُنَّةُ اللِّئامِ قُبحُ الكلامِ .
شيوه فرومايگان ، زشتگويى است .
غررالحکم : 5551
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:29:38 ب.ظ.
امام على عليه السلام - چون بر مردى گذشت كه زيادهگويى مىكرد - :
إنّك تُملِي على حافِظَيكَ كِتاباً إلى رَبِّكَ ، فَتَكَلَّمْ بما يَعنيكَ ودَعْ ما لا يَعنيكَ .
بدان كه تو بر دو فرشته نگهبان اعمالت نوشتهاى املا مىكنى و به سوى پروردگارت
مىفرستى . پس ، سخنانى بگو كه برايت سودمند باشد و از سخنان بيهوده دم فرو بند .
امالی صدوق : 37 / 4
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:30:38 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
عَجِبتُ لِمَن يَتكلَّمُ بما لا يَنفَعُهُ في دُنياهُ ولا يُكتَبُ لَهُ أجرُهُ في اُخراهُ .
در شگفتم از كسى كه سخنانى مىگويد ، كه نه در دنيايش به او سود مىرساند
و نه در آخرتش براى او اجرى نوشته مىشود .
غررالحکم : 6283
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 6:31:25 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ والهَذَرَ ؛ فَمَن كَثُرَ كلامُهُ كَثُرَت آثامُهُ .
زنهار از ياوهگويى ؛ زيرا هر كه پرگو باشد ، گناهانش بسيار شود .
غررالحکم : 2637
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:38:06 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ وفضولَ الكلامِ ؛ فإنّهُ يُظهِرُ مِن عُيوبِكَ ما بَطَنَ ،
ويُحَرِّكُ علَيكَ مِن أعدائكَ ما سَكَنَ .
از زيادهگويى بپرهيز ، كه آن عيبهاى پنهان تو را آشكار مىسازد
و كينههاى آرام گرفته دشمنانت را بر ضدّ تو تحريك مىكند .
غررالحکم : 2720
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:38:48 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
طوبى لِمَن ... أنفَقَ الفَضلَ مِن مالِهِ ، وأمسَكَ الفَضلَ مِن لِسانِهِ .
خوشا به حال كسى كه ... زيادى مال خود را انفاق كرد و زبانش را از زيادهگويى
نگه داشت .
نهج البلاغه : حکمت 123
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:39:44 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ وكَثرَةَ الكَلامِ ؛ فإنّهُ يُكثِرُالزَّلَلَ ويُورِثُ المَلَلَ .
زنهار از پرگويى؛ زيرا كه لغزشها را زياد مىكند و ملال مىآورد .
غررالحکم : 2680
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:40:32 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إذا تَمَّ العَقلُ نَقَصَ الكلامُ .
هر گاه عقل كامل شود ، سخن گفتن كاستى گيرد .
بحارالانوار : 71 / 290 / 62
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:41:10 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
الكلامُ في وَثاقِكَ ما لم تَتَكلَّمْ بهِ ، فإذا تَكَلَّمتَ بهِ صِرتَ في وَثاقِهِ ،
فَاخزُنْ لِسانَكَ كما تَخزُنُ ذَهَبَكَ ووَرِقَكَ ، فَرُبَّ كَلِمَةٍ سَلَبَت نِعمَةً وجَلَبَت نِقمَةً .
تا سخن را به زبان نياوردهاى، در بند توست . همين كه به زبان آوردى ، تو در بند سخن
در مىآيى . پس همان گونه كه زر و سيم خود را در گنجينه مىنهى ، زبانت
را نيز (در گنجخانه دهان) نگه دار ؛ زيرا بسا سخنى ، كه نعمتى را از كف برده و خشم و كيفرى
را آورده است .
نهج البلاغه : حکمت 381
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:41:54 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إذا تَكَلَّمتَ بالكَلِمَةِ مَلَكَتكَ ،وإذا أمسَكتَها مَلَكتَها.
هر گاه سخنى گفتى ، آن سخن مالك توست و هر گاه آن را ، نگه داشتى
تو اختياردارش هستى .
غررالحکم : 4084
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:42:41 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
مَن عَلِمَ أنّ كلامَهُ مِن عَمَلِهِ قلّ كلامُهُ إلّا فيما يَعنيهِ .
كسى كه بداند گفتار او در شمار كردار اوست (و بازخواست مىشود) ، گفتار او
جز در مواردى كه مفيد است ، اندك شود .
نهج البلاغه : حکمت 349
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:43:25 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لا تَقُلْ ما لا تَعلَمُ ، بَللا تَقُلْ كُلَّ ما تَعلَمُ ، فإنَّ اللَّهَ فَرَضَ على جَوارِحِكَ
كُلِّها فَرائضَ يَحتَجُّ بها علَيكَ يَومَ القِيامَةِ .
آنچهنمىدانى مگوى، حتّى تمام آنچه را هم كه مىدانى مگوى ؛ زيرا خداوند
بر كليه اعضاى بدن تو فرايضى واجب كردهاست ، كه روز قيامت به وسيله آنها
بر ضدّ تو حجّت مىآورد .
نهج البلاغه : حکمت 382
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:44:08 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
الكلامُ كالدَّواءِ ؛ قَليلُهُيَنفَعُ ، وكَثيرُهُ قاتِلٌ .
سخن چون داروست ، اندكش سود مىبخشد و بسيارش كشنده است .
غررالحکم : 2182
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:44:50 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
الكلامُ بَينَ خَلَّتَي سَوءٍ ، هُما : الإكثارُ والإقلالُ ، فالإكثارُ هَذَرٌ ، والإقلالُ عِيٌّ وحَصَرٌ .
سخن ، ميان دو خصلت زشت قرار گرفته است : پرگويى و كم گويى ؛ زيرا پرگويى
به ياوهگويى مىانجامد و كم گويى ، نشانگر درماندگى و عجز در سخن گفتن است .
غررالحکم : 1854
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:45:54 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لا خَيرَ في الصَّمتِ عنِ الحُكمِ ، كما أ نّهُ لا خَيرَ في القَولِ بالجَهلِ .
در زبان فرو بستن از حكمت ، خيرى نيست ، چنان كه در سخن گفتن
از روى نادانى نيز خيرى نيست .
نهج البلاغه : حکمت 182
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:46:48 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
كُلُّ سُكوتٍ ليسَ فيهِ فِكرٌ فهُو غَفلَةٌ .
هر سكوتى كه در آن انديشيدنى نباشد ، آن غفلت است .
بحارالانوار : 71 / 275 / 2
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:49:29 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
صَمتٌ يُكسِبُكَ الوَقارَخَيرٌ مِن كلامٍ يَكسُوكَ العارَ.
خاموشيى كه تو را وقار بخشد ، بهتر از سخن گفتنى است كه جامه عار بر تو پوشاند .
غررالحکم : 5867
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:50:20 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أحسَنُ الكلامِ ما لا تَمُجُّهُ الآذانُ ولا يُتعِبُ فَهمُهُ الأفهامَ .
بهترين سخن ، آن است كه گوشها از شنيدن آن رنجه و بيزار نشود و فهميدن
آن ، انديشهها را به رنج نيندازد .
غررالحکم : 3371
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:51:05 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أحسَنُ الكلامِ مازانَهُ حُسنُالنِّظامِ ، وفَهِمَهُ الخاصُّ والعامُّ .
بهترين سخن ، آن است كه به انسجام زيبا (حُسن تأليف و تركيب)
آراسته باشد و خاصّ و عام آن را بفهمند .
غررالحکم : 3304
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:51:47 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
خَيرُ الكلامِ ما لا يُمِلُّ ولا يَقِلُّ .
بهترين سخن آن است كه نه (طولانى باشد و) ملال آورَد و نه اندك باشد (و ابهام فزايد) .
غررالحکم : 4969
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:52:44 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أبغَضُالخَلائقِ إلى اللَّهِ المُغْتابُ .
منفورترين كس نزد خدا كسى است كه پشت سر ديگران بدگويى كند .
غررالحکم : 3128
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:53:44 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أبغَضُ العِبادِ إلى اللَّهِ سبحانه العالِمُ المُتَجَبِّرُ .
منفورترين بندگان نزد خداى سبحان دانشمند زورگو است .
غررالحکم : 3164
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:54:36 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أمَا إنّه ليسَ بينَ الحقِّ والباطلِ إلّا أربَعُ أصابِعَ ... الباطلُ أنْ تقولَ : سَمِعتُ ،
والحقُّ أنْ تقولَ : رَأيْتُ .
هان ! ميان حقّ و باطل جز چهار انگشت فاصله نيست ... باطل آن است كه بگويى :
شنيدم و حقّ آن است كه بگويى : ديدم .
نهج البلاغه : خطبه 141
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:55:58 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
المرءُ بأصغَرَيْهِ : بقلبِهِ ولسانِهِ ، إنْ قاتَلَ قاتَلَ بجَنانٍ ، وإن نَطقَ نَطقَ ببَيانٍ .
(ارزش) انسان به دو عضو كوچك اوست : دل و زبان . چون بجنگد با دل جنگد و چون زبان باز كند
واضح و رسا بگويد.
غررالحکم : 2089
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:57:42 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لا يجِدُ عبدٌ طعمَ الإيمانِ حتّى يترُكَ الكذبَ هَزْلَهُ وجِدَّهُ .
تا بندهاىدروغ گفتن، به شوخى و جدى ، را ترك نگفته باشد ، مزه ايمان را نمىچشد .
بحارالانوار : 72 / 249 / 14
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:58:34 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لكلِّ شيءٍ آفةٌ ، وآفةُ العلمِ النِّسيانُ ، وآفةُ العِبادةِ الرِّياءُ ، وآفةُ اللّبِّ العُجْبُ ،
وآفةُ النَّجابةِ الكِبْرُ ، وآفةُ الظَّرْفِ الصَّلَفُ ، وآفةُ الجُودِ السَّرَفُ ، وآفةُ الحياءِ الضَّعْفُ ،
وآفةُ الحِلمِ الذّلُّ ، وآفةُ الجَلَدِ الفُحْشُ .
هر چيزى آفتى دارد ؛ آفتِ علمْ فراموشى است ، آفتِ عبادتْ ريا ، آفتِ خردْ خودپسندى ،
آفتِ نجيب زادگى تكبّر ، آفتِ زيركى خودستايى ، آفتِ بخشندگى اسراف ، آفتِ حيا ناتوانى ،
آفتِ بردبارى خوارى و آفتِ نيرومندى زشت گفتارى و بدكردارى
کنزالعمال : 44226
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 7:59:22 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
آفةُ النَّقْلِ كذبُ الرّوايةِ .
آفتِ بازگو كردن (حديث يا هر سخنى) دروغ نقل كردن است .
غررالحکم : 3947
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:00:02 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
آفةُ الحديثِ الكذبُ .
آفتِ سخن ، دروغ گفتن است .
غررالحکم : 3957
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:00:49 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
آفةُ الكلامِ الإطالةُ .
آفتِ سخن ، پرگويى است .
غررالحکم : 3966
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:01:52 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
يَحتاجُ الإمامُ إلى قلبٍ عَقُولٍ ، ولسانٍ قَؤولٍ ، وجَنانٍ على إقامةِ الحَقِّ صَؤولٍ .
امام و پيشوا بايد انديشهاى خرد ورز ، زبانى گويا و دلى خروشان در راه برپايى
حقّ داشته باشد .
غررالحکم : 11010
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:02:35 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
مَن نَصَبَ نَفْسَهُ للنّاسِ إماماً فَعَلَيْهِ أنْ يَبدأَ بتعليمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تعليمِ غيرِهِ ،
ولْيَكُنْ تأديبُهُ بسِيرَتِهِ ، قبلَ تأديبِهِ بِلِسانِهِ .
هر كه خود را پيشواى مردم كند بايد پيش از آموزش ديگران به آموزش خويش
بپردازد و پيش از آن كه (ديگران را) به گفتار ادب كند بايد به رفتار خود تربيت نمايد .
نهج البلاغه : حکمت 110
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:04:42 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
البَغيُ يَسْلُبُ النِّعمةَ .
زورگويى نعمت را مىبرد .
غررالحکم : 382
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:05:25 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ والبَغيَ فإنّهُ يُعَجِّلُ الصَّرْعةَ ، ويُحِلُّ بالعاملِ بهِ العِبَرَ .
از زورگويى و سركشى بپرهيز كه زورگويى زود به خاك در مىافكند و زور گو را
درس عبرت مىسازد .
غررالحکم : 2657
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:06:08 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
البَلاغةُ ما سَهُلَ على المَنطِقِ وخَفَّ على الفِطْنَةِ .
بلاغت آن است كه به گفتار ، روان و به فهم ، آسان باشد .
غررالحکم : 1881
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:06:46 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
البَلاغةُ أنْ تُجِيبَ فلا تُبْطئَ ، وتُصِيبَ فلا تُخْطئَ .
بلاغت آن است كه در جواب دادن كندى نكنى و مقصودت را برسانى
و تير سخنت به خطا نرود .
غررالحکم : 2150
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:07:25 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
قد يُكْتَفى مِن البَلاغةِ بالإيجازِ .
گاه از بلاغت به ايجاز بسنده مىشود .
غررالحکم : 6666
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 30 آبان 1388 ساعت: 8:08:02 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أبلَغُ البَلاغةِ ما سَهُلَ في الصَّوابِ مَجازُهُ وحَسُنَ إيجازُهُ .
بليغترين سخن آن است كه براحتى مقصود را برساند و ايجاز نيكو داشته باشد .
غررالحکم : 3307
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:13:26 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أحسَنُ الكلامِ ما زانَهُ حُسْنُ النِّظامِ ، وفَهِمَهُ الخاصُّ والعامُّ .
بهترين گفتار آن است كه به حسن ترتيب و نظم آراسته باشد و عالم و عامى آن را بفهمد .
غررالحکم : 3304
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:14:23 ب.ظ.
امام على عليه السلام - در حكمت هاى منسوب به ايشان - :
الكَلَمَةُ إذا خَرَجَت مِنَ القَلبِ وَقَعَت في القَلبِ ، وَإذا خَرَجَت
مِنَ اللِسانِ لَم تُجاوِزِ الآذانَ .
هرگاه سخنى از دل برخيزد در دل مىنشيند و هرگاه از زبان بيرون آيد
از مرز گوش ها در نگذرد .
شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید : 20 / 287 / 279
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:15:38 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لا تُواخِ مَن يَسْتُرُ مَناقِبَك ويَنْشُرُ مَثالِبَكَ .
با كسى كه خوبي هايت را مىپوشاند و عيبهايت را پخش مىكند ، برادرى مكن .
غررالحکم : 1042
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:16:39 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أخوكَ الّذي لا يَخْذُلُكَ عِندَ الشِّدَّةِ ، ولا يَغْفُلُ عنكَ عندَ الجَرِيرةِ ،
ولا يَخْدَعُكَ حينَ تَسْألُهُ .
برادر تو آن كس است كه گاهِ سختىتنهايت نگذارد وهنگامگناه از تو غافل نشود
وهرگاه از او چيزىمىپرسىفريبت ندهد.
بحارالانوار : 77 / 269 / 1
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:17:15 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
خيرُ الإخْوانِ أقلُّهُمْ مُصانَعةً في النَّصيحَةِ .
بهترين برادر آن است كه در نصيحت و خيرخواهى كمتر سازشكارى كند.
غررالحکم : 4978
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:17:57 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
مَن وَعَظَ أخاهُ سِرّاً فَقَد زانَهُ ، ومَن وعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَد شانَهُ .
هر كه برادر خود را پنهانى اندرز دهد او را آراسته و هر كه آشكارا پندش دهد
بدنام و رسوايش كردهاست .
بحارالانوار : 74 / 166 / 29
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:18:48 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أصْلِحْ المُسيءَ بحُسْنِ فِعالِكَ ، ودُلَّ على الخيرِ بِجميلِ مَقالِكَ .
بدكار را (يا كسى را كه به تو بدى كرده است) با كردار نيكت درست گردان و با گفتار
نيكو و زيبايت به خير و خوبى راهنمايى كن .
غررالحکم : 2304
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:19:32 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لِيؤذّنْ لَكُم أفصحُكُمْ ، وَلْيؤمّكُمْ أفقهُكُم .
بايد فصيحترين فرد شما اذان بگويد و آگاهترين شما به مسائل دينى
امامت (نمازتان) را به عهده گيرد .
دعائم الاسلام : 1 / 147
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:20:54 ب.ظ.
كنز العمّال :
كان عليٌّ عليه السلام يَجيء إلى السُّوقِ فيقومُ مَقاماً له ، فيقولُ : السّلامُ عليكم
أهلَ السُّوقِ ، اتَّقوا اللَّهَ في الحَلْفِ ، فإنّ الحَلفَ يُزجيالسِّلْعَةَ ويَمْحَقُ البَرَكةَ ،
التّاجرُ فاجرٌ إلّا مَن أخذَ الحقَّ وأعْطاهُ .
امام على عليه السلام به بازار مىآمد و در جايگاه خود مىايستاد و مىفرمود :
درود بر شما اى بازاريان ، از خدا بترسيد و سوگند مخوريد ؛ زيرا سوگند خوردن
كالا را رونق مىدهد و بركت را مىبرد . تاجر نابكار است مگر آن كه به حق بستاند و بدهد .
کنزالعمال : 10043
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:21:48 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
فلا تُكَلِّموني بما تُكَلَّمُ بهِ الجَبابِرَةُ ، ولا تَتَحَفَّظوا منّي بما يُتَحَفَّظُ
بهِ عندَ أهلِ البادِرَةِ ، ولا تُخالِطوني بالمُصانَعَةِ .
با من ، آن گونه كه با جبّاران سخن گفته مىشود ، سخن مگوييد و چنان كه
از حاكمان بد خشم پرهيز مىشود از من نپرهيزيد و تصنّعى با من رفتار نكنيد .
نهج البلاغه : خطبه 216
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:22:28 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إيّاكُم والجِدالَ ؛ فإنّه يُورِثُ الشَّكَّ .
از جدال كردن بپرهيزيد كه اين كار شكّ و دو دلى به بار مىآورد .
الخصال : 615 / 10
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:24:06 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لا يَجلِسُ في صَدرِ المجلسِ إلّا رجُلٌ فيهِ ثلاثُ خِصالٍ : يُجيبُ إذا سُئلَ ، ويَنطِقُ
إذا عَجَزَ القَومُ عن الكلامِ ، ويُشيرُ بالرّأيِ الّذي فيه صَلاحُ أهلِهِ ، فمَن لم يَكُنْ
فيهِ شَيءٌ مِنهُنَّ فجَلَسَ فهُو أحْمَقُ .
تنها كسى بايد در صدر مجلس بنشيند كه سه ويژگى داشته باشد : هرگاه از او پرسشى
كنند پاسخ دهد ، هرگاه ديگران از سخن گفتن درماندند او سخن بگويد و نظرى بدهد كه
خير و صلاح مجلسيان در آن باشد . هر كس اين ويژگيها را نداشته باشد و در صدر مجلس
بنشيند احمق است .
بحارالانوار : 78 / 304 / 1
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:25:31 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إنَّ اللَّهَعزّ و عجل (جعل) صُورَةَ المَرأةِ في وَجهِها ، وصُورةَ الرّجُلِ في مَنطِقهِ .
خداوند عزّ و جل چهره (و زيبايى) زن را در رخسار او و چهره (و زيبايى) مرد را
در گفتارش قرار دادهاست .
بحارالانوار : 71 / 293 / 63
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:26:40 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
جاهِدوا في سبيلِ اللَّهِ بأيْديِكُم ، فإنْ لَم تَقْدِروا فجاهِدوا بألسِنَتِكُم ،
فإنْ لَمتَقْدِروا فجاهِدوا بقُلوبِكُم .
در راه خدا با دستهاى خود بجنگيد ، اگر نتوانستيد با زبانهاى خود بجنگيد
و اگر باز هم نتوانستيد با دلهاى خود بجنگيد .
بحارالانوار : 100 / 49 / 23
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:27:22 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
اللَّهَ اللَّهَ فيالجِهادِ بأمْوالِكُم وأنْفُسِكُم وألْسِنَتِكُم في سبيلِ اللَّهِ .
خدا را ، خدا را ، در جهاد كردن با مالها و جانها و زبانهايتان در راه خدا .
نهج البلاغه : نامه 47
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:29:06 ب.ظ.
حضرت امیر المومنین، علی(ع) :
تَحَرِّى الصِّدْقِ وَ تَجَنُّبُ الْكَذِبِ اَجْمَلُ شیمَةٍ وَ اَفْضَلُ اَدَب
راستگو بودن و پرهیز نمودن از دروغ، زیباترین اخلاق و بهترین ادب است
کافى، ج 8 ، ص 150، ح 132
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:30:12 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
أجْهلُ النّاسِ المُغَترُّ بقَولِ مادِحٍ مُتَملِّقٍ ، يُحسِّنُ لَهُ القَبيحَ ويُبغِّضُ إلَيهِ النَّصيحَ .
نادانترينِ مردم كسى است كه فريفته سخنان ستاينده چاپلوسى شود كه زشت را
در نظر او زيبا جلوه مىدهد و خير خواه را دشمن او معرفى مىكند .
غررالحکم : 3262
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:30:53 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
لا تَتَكلّمْ بكُلِّ ما تَعلَمُ فكَفى بذلكَ جَهلاً .
هر چه مىدانى به زبان مياور كه اين نشان نادانى است .
غررالحکم : 10187
ارسال شده به وسیله: سید محمد فقیه سبزواری - 23 آذر 1388 ساعت: 7:31:52 ب.ظ.
امام على عليه السلام :
إذا ازْدَحَمَ الجَوابُ خَفِيَ الصَّوابُ .
هرگاه پاسخ ها درهم و انبوه شود ، پاسخِ درست پوشيده ماند .
نهج البلاغه : حکمت 243
چكيده
آيين سخنوري در دستور سخن (1)
نويسنده:علي اكبر فراتي
( تعریف ، ارکان و اقسام خطابه )
فرشته ندری ابیانه(1)
دقت در خطبه های حضرت فاطمه علیهاالسلام ثابت می کند که ویژگی های بی نظیر خطابی در سخنرانی های حضرت علیهاالسلام وجود دارند. این مقاله با توجه به شاخصه های منطقی مشهور در «فنخطابه»، به تأمّل در ارکان خطبه فدکیه پرداخته و در این زمینه، ضمن توضیح روش خطابه در مبحث «صناعات خمس» منطق، شواهد بارزی از فرازهای خطبه را برای احراز کمّ و کیف ویژگی های خطابی آن بیان نموده است.
کلیدواژه ها: حضرت فاطمه علیهاالسلام ، خطبه فدکیه، فن خطابه، شواهد، منطق، ارکان خطابه.
تداوم نقش هدایتگری دین مبین اسلام ایجاب می کند که در همه عصرها و نسل ها، پاسخی مناسب به نیازهای بشر داده شود. از آن رو که الگوپذیری از مهم ترین نیازهای بشر است، اسلام الگوهایی جاودانه ارائه داده تا همه انسان ها به آن ها توجه کنند و ...
در فروغ نگاهش امواج خروشان معانی خود را به ساحل پلک ها می زدند، لحظات انتظار شکفتن غنچه ی لب های آن نازنین را می کشیدند تا گلواژه های کلمات را در بستر زمان پذیرا شوند و آهنگ پیامش را تا قیام رستاخیز در گوش أهل قرون و أعصار بنوازند. اما لغات را طاقت حمل مشکوة معانی نبود.
وانگه أمیر بیان، لب به سخن گشود وسراپرده ی الفاظ را کنار زد تا حق خود را نشان دهد؛ تا ولائیان حق بین و جویای قُرب احدیّت جملگی، سِرِشت پژمرده ی خویش را از زلال چشمه ی جوشان ساقی کوثر سیراب کنند.
بلندترین معانی، لطیف ترین نکته ها در نیکوترین و شایسته ترین واژه ها آشیانه می کردند و آن اَبَر مرد میادین ملک و ملکوت زنگارها را از دل و جان انسیان دور مانده از اصل خویش می زدود.
آری دُرَرِ کلام او کویر خشک و سیاه جهل و تَهَتُّک را به گلستانی سبز و خُرّم بدل می ساخت و بدین گونه او أسوه ای شد برای آنان که بخواهند در گستره ی دهر از تابش پرتو پرفروغ کلام او که علیِّ کلام(1) است، نور گیرند و بدرخشند.
آری اکنون نیز خطوط سبز خطابه های او پیشوای هر سخنور و صاحب قلم است(2) که در سایه ی مهر کلامش نطق مظلومیت می سرایند و در رثایش قلم ها اشک بارند.
1 ـ کلامُ علیٍّ علیُّ الکلام.
2 ـ مکرّر شنیده ایم که اهل فن در سخن و نوشتار برای کسب مهارت، یکی از بهترین راه های رسیدن به موفقیت را مطالعه ی نهج البلاغه می دانند.
مجله مبلغان : مهر 1379، شماره 9
حدیث خطابه
سعد بن ابراهيم - از پدرش - :
أوَّلُ مَن خَطَبَ على المِنْبَرِ إبراهيمُ عليه السلام حينَ اُسِرَ لُوطٌ واسْتَأسَرَتْهُالرُّومُ ،
فغَزا إبراهيمُ حتّى اسْتَنْقَذَهُ مِن الرُّومِ .
نخستين كسى كه بر منبر خطابه خواند إبراهيم عليه السلام بود و آن زمانى بود كه
روميها لوط را اسير كردند و ابراهيم با آنان جنگيد و او را از دست آنان نجات داد .
الدرالمنثور : 1 / 282
جابر :
كانَ [النّبيُّ صلى الله عليه وآله] إذا خَطَبَ احْمَرَّتْ عَيْناهُ ، وعلا صَوْتُهُ ، واشْتَدَّ غَضَبُهُ ،
كأنَّهُ مُنْذِرُ جَيْشٍ يَقولُ : صَبَّحَكُم مَسّاكُم !
پيامبر صلى الله عليه وآله هرگاه خطبه مىخواند چشمانش سرخ مىشد و صدايش رسا
مىگشت و خشمش اوج مىگرفت ؛ گويى قراول سپاهى است كه آنان را از خطر حمله دشمن آگاه مىكند .
کنزالعمال : 17974
ابو امامه :
كانَ [النّبيُصلى الله عليه وآله] إذا بَعَثَ أميراً قالَ : أقْصِرِ الخُطْبَةَ، وأقِلَّ الكَلامَ .
پيامبر صلى الله عليه وآله هرگاه فرماندهى را به جنگ مىفرستاد مىفرمود :
خطابه را كوتاه و سخن را كم كن .
کنزالعمال : 18126
عمار بن ياسر :
أمَرَنا رسولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله بإقْصارِ الخُطَبِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله ما را به مختصر برگزار كردن سخنرانىها فرمان داد .
سنن ابی داود : 1106
جابربن سمره سوائى :
كانَ رسولُ اللَّهِصلى الله عليه وآله لا يُطيلُ المَوعِظَةَ يَومَ الجُمُعةِ ،
إنَّما هُنَّ كَلِماتٌ يَسيراتٌ .
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله در روز جمعه موعظه را طولانى برگزار نمىكرد ،
بلكه سخنانى كوتاه ايراد مىفرمود .
سنن ابی داود : 1107
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : رسول اللَّه صلى الله عليه وآله : پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : امام على عليه السلام : امام على عليه السلام : امام على عليه السلام : امام على عليه السلام : امام على عليه السلام : امام على عليه السلام : امام صادق عليه السلام : امام صادق عليه السلام : امام على عليه السلام : امام على عليه السلام :
ارْكَبوا هذهِ الدَّوابَّ سالِمَةً واتَّدِعُوها سالِمَةً ، ولا تَتَّخِذوها كَراسِيَّ لأحاديثِكُم
في الطُّرُقِ والأسْواقِ ، فَرُبَّ مَرْكوبَةٍ خَيرٌ مِن راكِبِها وأكْثَرُ ذِكْراً للَّهِ تباركَ وتعالى مِنهُ .
چارپايان سالم را سوار شويد و آنها را سالم نگه داريد و آنها را كرسى خطابه و
صحبت هاى خود در كوچهها و بازارها نكنيد ؛ چه بسا مركوبى كه از سوارهاش
بهتر است و بيشتر از او به ياد خداى تبارك و تعالى است .
کنزالعمال : 24957
ما مِن عَبدٍ يَخطِبُ خُطبَةً إلّا اللَّهُعزّ و عجل سائِلُهُ عَنها ما أرادَ بِها .
هر بندهاى خطابهاى ايراد كند خداوند از او مىپرسد كه هدف او از خطابه چه بوده است
الزهد ابن حنبل : 391
أحسَنُ الكلامِ كلامُ اللَّهِ .
بهترين سخن ، سخن خداست.
سنن النسائی : 3 / 58
أحسَنُ الكلامِ ما لا تَمُجُّهُ الآذانُ ولا يُتعِبُ فَهمُهُ الأفهامَ .
بهترين سخن ، آن است كه گوشها از شنيدن آن رنجه و بيزار نشود و فهميدن
آن ، انديشهها را به رنج نيندازد .
غررالحکم : 3371
أحسَنُ الكلامِ مازانَهُ حُسنُالنِّظامِ ، وفَهِمَهُ الخاصُّ والعامُّ .
بهترين سخن ، آن است كه به انسجام زيبا (حُسن تأليف و تركيب)
آراسته باشد و خاصّ و عام آن را بفهمند .
غررالحکم : 3304
خَيرُ الكلامِ ما لا يُمِلُّ ولا يَقِلُّ .
بهترين سخن آن است كه نه (طولانى باشد و) ملال آورَد و نه اندك باشد (و ابهام فزايد) .
غررالحکم : 4969
البَلاغةُ ما سَهُلَ على المَنطِقِ وخَفَّ على الفِطْنَةِ .
بلاغت آن است كه به گفتار ، روان و به فهم ، آسان باشد .
غررالحکم : 1881
البَلاغةُ أنْ تُجِيبَ فلا تُبْطئَ ، وتُصِيبَ فلا تُخْطئَ .
بلاغت آن است كه در جواب دادن كندى نكنى و مقصودت را برسانى
و تير سخنت به خطا نرود .
غررالحکم : 2150
قد يُكْتَفى مِن البَلاغةِ بالإيجازِ .
گاه از بلاغت به ايجاز بسنده مىشود .
غررالحکم : 6666
لَيسَتِ البَلاغَةُ بحِدَّةِ اللِّسانِ ولا بِكَثْرةِ الهَذَيانِ ، ولكنَّها إصابةُ المَعنى وقَصْدُ الحُجّةِ .
بلاغت به تندى زبان و پَرت و پلاگويى بسيار نيست بلكه بلاغت رساندن معنا و
آوردن دليل و برهانِ درست است .
تحف العقول : 312
ثلاثةٌ فيهِنَّ البَلاغةُ : التّقَرُّبُ مِن معنى البُغْيةِ ، والتَّبَعُّدُ مِن حَشْوِ الكلامِ ،
والدَّلالةُ بالقليلِ على الكثيرِ .
بلاغت در سه چيز است : نزديك شدن به معناى مورد نظر ، دورى كردن از گفتار حشو
و زايد و رساندن معناى زياد با عبارت كم و كوتاه .
تحف العقول : 317
أبلَغُ البَلاغةِ ما سَهُلَ في الصَّوابِ مَجازُهُ وحَسُنَ إيجازُهُ .
بليغترين سخن آن است كه براحتى مقصود را برساند و ايجاز نيكو داشته باشد .
غررالحکم : 3307
أحسَنُ الكلامِ ما زانَهُ حُسْنُ النِّظامِ ، وفَهِمَهُ الخاصُّ والعامُّ .
بهترين گفتار آن است كه به حسن ترتيب و نظم آراسته باشد و عالم و عامى آن را بفهمد
غررالحکم : 3304
مثل خردمندان فكر كنيد اما با مردم به زبان خودشان حرف بزنيد.