آفت‌هاي سخن بليغ
همانطور که مي‌دانيم هر چيزي در اين دنيا يک آفتي دارد. آفت سلامتي، مرض است، آفت يادگيري، نسيان است و .... . از اين رو، فصاحت و بلاغت نيز آفاتي دارد همانطور که زبان آفاتي دارد و سخن هم آفاتي دارد.
در اين نوشتار درباره برخي آفات بلاغت با شما سخن خواهيم گفت. يادمان باشد که شالوده و پايه بلاغت، فصاحت است.
كمگويى يا نارسايى سخن
مجلس جشنى را در نظر بگيريد كه دوستاران اهل بيت عليهم السلام، به مناسبت سالگرد ولادت يكى از ائمه طاهرين تشكيل دادهاند و از يكى از خطبا دعوت نمودهاند در آن مجلس سخنرانى كند.
بلاغت خطيب اقتضا مىكند كه قسمت قابل ملاحظهاى از وقت مجلس را به آن حضرت اختصاص دهد و پيرامون يكى از سخنان علمى يا خدمات دينى، يا كرامت اخلاقى يا تربيت اصحاب و نظاير اينها سخن بگويد، و خواهش روحانى و عواطف معنوى شنوندگان نسبت به آن حضرت اقناع نمايد.
اگر خطيب، به درخواست ايمانى مردم، آن طور كه بايد، توجه ننمايد و با عجله و شتاب، سخنان كوتاهى درباره امام بگويد و خواهش مستمعين را بر آورده نسازد، بايد گفت آن خطيب، كوتاه سخن گفته، نارسا حرف زده، حق امام را ادا نكرده و خلاصه، بر خلاف بلاغت سخرانى كرده است. اين همان كم گويى و اقلال سخن است كه على (عليه السلام) در دو حديث بالا بدان اشاره فرموده است.
زياده گويى
پر حرفى و زياد گفتن خطيب، نيز هم مانند كوتاه گويىاش، ناپسند و خلاف بلاغت است. چه، اين كار از طرفى موجب خستگى و ملال شنونده مىشود و از طرفى موجب خستگى و ملال شنونده مىشود و از طرف ديگر، به فصاحت كلام نيز آسيب مىرساند و آن را نا مطبوع مىسازد.
عن على عليه السلام قال آفه الكلام الاطاله(154).
على عليه السلام فرمود: آفت كلام، سخن را به درازاكشاندن است.
و عنه عليه السلام قد يكتفى من البلاغه بالايجاز.
گاهى از تمام شاخ و بالهاى بلاغت چشم پوشى مىشود و به اين اكتفا مىگردد كه سخنران مختصر بگويد و هر چه زودتر به سخن خويش پايان بخشد.
منبع:
1. ميزان الحكمه، ج 8 ص 439 و ج 1 ص 463.
سخن و سخنوري - محمد تقي فلسفي
تهيه و فرآوري: محمد حسين امين- گروه حوزه علميه تبيان
تبیان
+ نوشته شده در دوشنبه ۳ تیر ۱۳۹۲ ساعت ۷:۴۶ ب.ظ توسط سید محمد فقیه سبزواری
|
مثل خردمندان فكر كنيد اما با مردم به زبان خودشان حرف بزنيد.