فن بیان،اصول سخنرانی و هنرگویندگی وگفتگو

آهنگ و شدت صدای شما ، تأثیری حیاتی بر سخنرانی دارد . دانستن این که سیستم صوتی چگونه عمل می کند و این که چگونه شما می توانید برای دستکاری صدای خود آن را کنترل کنید ، بخش مهمی از آماده کردن خویش برای ایراد یک سخنرانی خوب است .

تنفس صحیح

برای بهبود جریان اکسیژن به درون بدن و بهبود جریان خون در مغز ، به آرامی و عمیق نفس بکشید . این کار به شما کمک خواهد کرد تا شفاف تر فکر کنید و در برابر مخاطبان ، به افکار خود نظم دهید . دریافت اکسیژن بیشتر ، هم چنین سبب بهبود جریان هوا به تارهای صوتی شما شده و اجازه می دهد واضح تر صحبت کنید ، از عصبیت خود بکاهید و خونسرد باقی بمانید .

کنترل صدا

صدا در اثر عبور هوا روی تارهای صوتی و لرزاندن آن ها تولید می شود . بنابراین نخستین نیاز برای واضح صحبت کردن ، رساندن هوای کافی به ریه هاست . شما می توانید یاد بگیرید گرفتن هوارا با تمرین یک ورزش تنفسی ساده ، بهبود بخشید . نیاز دوم ، یک حنجره با عملکرد صحیح است یا در اصطلاح جعبه صدا که بین تارهای صوتی قراردارد . سعی کنید روز پیش از سخنرانی ، با محدود کردن میزان صحبت خود ، به حنجره استراحت دهید .

ازطریق دیافراگم نفس بکشید

آموختن این که چگونه از دیافراگم نفس بکشید ، به نفس کشیدن شما کمک بیشتری می کند و اوج صدای شمارا قوی تر می کند . تارهای صوتی با لرزش خود درزمان عبور هوا ازروی آن ها ، صدا تولید می کند . ریه ها با حرکت دنده ها و دیافراگم منبسط و منقبض می شوند . دیافراگم قفسه سینه را از شکم جدا می سازند .

از اوج صحیح صدا استفاده کنید

در بسیاری اززبان ها ، تنها تفاوت بین طرح یک پرسش و بیان یک جمله درزیروبمی صداست . درجمله ای مثل " دفتر مدیر آن جاست " ، اگر اوج صدا درانتهای جمله بالا برود ، می تواند سؤالی تلقی شود . مخاطبان شما بایستی معنی دقیق کلمات شمارا درک کنند . بنابراین اززیر و بمی و اوج صدا به دقت برای انتقال پیام صحیح استفاده کنید .

اهمیت تنفس

آرامش و تسلط برخویش ، به دامنه ضرب آهنگ تنفسی بستگی دارد . می توانیم بارها ببینیم که احساسی پرشور ، به پیدایش اختلال در سخنرانی سخنران می انجامد . جمله های شتابزده ، ناتمام و نامفهوم به زبان می آیند ، صدا در گلو خفه می شود یا به لرزه می افتد . حتی گاهی وقت ها ، توانائی تلفظ از دست می رود .اما تنفس صحیح ، امکان سخنرانی با صدائی محکم و رسارا فراهم می آورد و اگر لازم باشد برای مدتی طولانی بدون احساس خستگی ، می توانیم به سخنرانی ادامه دهیم . همه عواملی که در پرورش کارکرد تنفسی و توان بخشی به عضله های قفسه سینه ، سهیم و اثر گذارند ، توانائی های آوائی مارا نیز پایدار و استوار می کنند . دو نوع تمرین به ویژه مناسبند : نرمش عضله های شکم ( راه حلی اساسی برای مقابله با تأثیرپذیری ) و دمی عمیق پیش از بازدمی کند و آرام .

الف : نرمش عضله های شکم

بایستید . دست ها به کمر . بالا تنه را پی درپی ، به جلو ، عقب ، چپ و راست بچرخانید . در آغاز ، به آرامی انجام دهید و هر جلسه را مجموعا به هشت چرخش کامل محدود کنید . بعد از چند روز تمرین در هرجلسه ، یک چرخش کامل اضافه می کنیم . سپس ، برپشت دراز بکشید ( دست ها پشت گردن ) . بالا تنه خودرا بصورت عمودی بلند کنید و بعد ، به آرامی دوباره دراز بکشید بدون آن که از آرنج هایتان کمک بگیرید . به تدریج و مرتب ، تعداد تمرین هارا افزایش دهید . در پایان ، بازهم درحالت خوابیده به پشت ، تمام عضله هارا شل و رها نگه دارید و اینگونه نفس بکشید : شکم ، پهلوها و بالای قفسه سینه خودرا به ترتیب و پیاپی ، منبسط کنید . سپس سعی کنید این کشیدگی را به سوی شکم برسانید و برای پانزده ثانیه آن را حفظ کنید . به آهستگی دم برآورید ( تنفس شکمی )

ب : تنفس عمیق

یک بیت شعر انتخاب کنید . مثلا : ای صبا ، نکهتی از خاک ره یار ، بیار . ببر اندوه دل و مژده دیدار ، بیار

یک دم عمیق بکشید . همراه با بازدم این بیت را با تلفظ کامل و واضح هر حرف بخوانید . اگر بدون احساس ناراحتی یا از نفس افتادن ، آن را خواندید ، سعی کنید یک مصرع دیگر به آن اضافه کنید : " نکته ای روح فزا از دهن دوست بگو "  و بعد مصرع دوم و ... الی آخر . در صورت نیاز می توانید حتی با یک مصرع شروع کنید . برای بیان هر بیت ، با تلفظی شمرده و آرام ، چهار تا شش ثانیه وقت بگذارید . در واقع ، بهتراست همیشه همزمان با بازدم حرف بزنیم . مکثی که در هر جمله می کنیم باید با دم گرفتن همزمان باشد . پس باید اراده و توانائی خودرا برای دم عمیق و سریع ، تقویت کنیم و هنگام حرف زدن ، کمتر نفس بکشیم یعنی به آرامی دم بر آوریم . به این منظور ، تمرین کنید تا با دقت کافی ، ابیات دیگررا با صدای بلند بخوانید . برای مثال ، این غزل مناسبی است :

ای صبا نکهتی از خاک ره یار بیار

ببر اندوه دل و مژده دلدار بیار

نکته‌ای روح فزا از دهن دوست بگو

نامه‌ای خوش خبر از عالم اسرار بیار

تا معطر کنم از لطف نسیم تو مشام

شمه‌ای از نفحات نفس یار بیار

به وفای تو که خاک ره آن یار عزیز

بی غباری که پدید آید از اغیار بیار

گردی از رهگذر دوست به کوری رقیب

بهر آسایش این دیده خونبار بیار

خامی و ساده دلی شیوه جانبازان نیست

خبری از بر آن دلبر عیار بیار

شکر آن را که تو در عشرتی ای مرغ چمن

به اسیران قفس مژده گلزار بیار

کام جان تلخ شد از صبر که کردم بی دوست

عشوه‌ای زان لب شیرین شکربار بیار

روزگاریست که دل چهره مقصود ندید

ساقیا آن قدح آینه کردار بیار

دلق حافظ به چه ارزد به می‌اش رنگین کن

وان گهش مست و خراب از سر بازار بیار

این چند نکته ، برای آن دسته از علاقمندانی کافی است که حرفه دلخواهشان ، پرورش استعدادهای بیانی و کلامی خاصی را ایجاب نمی کند .

تمرین دیگر

1 - تمرین برای آرام سازی است . ماهیچه های صورت را شل کنید . دست خودرا روی دیافراگم قرار دهید . پاهارا با شانه ها در یک امتداد قراردهید . در یک وضعیت متعادل بایستید درحالی که وزنتان را بطور یکسان روی پاها تقسیم کرده اید ، دست چپ را روی دیافراگم خود قراردهید . به صدای تنفس خود گوش دهید و بالا و پائین رفتن دنده های خودرا همزمان با نفس کشیدن ، احساس کنید . سرخودرا قدری به عقب خم کنید . ازراه بینی عمل دم را انجام دهید . فضای بین دنده ها منبسط می شوند .

2 – عمل دم را انجام دهید . آرام و عمیق ازراه بینی عمل دم را انجام دهید و انبساط فضای بین دنده های خودرا حس کنید . نفس خودرا تا جائی که راحت باشید ، نگهدارید . بازدم را ازراه دهان انجام دهید . فضای بین دنده ها منقبض می شود .

3 – عمل بازدم را انجام دهید . ازراه دهان عمل بازدم را تا جائی که ممکن است عمیق انجام دهید . کل هوارا همانطور که فضای بین دنده ها منقبض می شود ، با فشار ازریه ها خارج کنید . بالا و پائین رفتن دنده هارا با هرنفس عمیق احساس کنید .

4 – تمرین را تکرارکنید . درحالی که دهان خودرا کاملا بازکرده اید ، بازدم را ادامه دهید . تمرین را تکرار کنید . بین هرنفس گیری ، یک مکث کوتاه داشته باشید .

نکته ها ...

-        یک آب نبات نعنائی یا عسلی درست پیش از شروع به صحبت کردن ، بمکید .

-         در نظرداشته باشید ورزش های یوگا را انجام دهید که عمق تنفس شمارا بهبود می بخشد .

-        - تغییر درزیر و بمی صدارا در چندین جمله ، تکرار کنید .