خبر و اصول خبر نويسي - بخش اول
خبر و اصول خبر نويسي-بخش اول
مقدمه:
امروزه روابط عمومي و روزنامه‌نگاري به عنوان دو رشته تخصصي هموزن و ناگسستني، در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند.
در عصر ارتباطات و فن‌آوري اطلاعات همه روزه از سراسر جهان اطلاعات دسته‌بندي شده با انواع ابزار ارتباطي مخابره مي‌شوند تا شايد بتوانند عطش انسان قرن 21 را براي دريافت اخبار جديد برطرف سازند.
روابط عمومي‌ها در واقع همان مؤسسات توليد خبر هستند كه از ديدگاه خاص خود به توليد و انتشار خبر مي‌نگرند. روال كار آنها را سياست مديران و سازمان متبوع تعيين مي‌كنند.
خبرنگار روابط عمومي مؤظف است ضمن اطلاع و آگاهي كامل از علم روزنامه‌نگاري و تهيه و نگارش خبر، از سياست خبري و تشكيلات اداري سازمان متبوعش اطلاعات كافي و لازم داشته باشد تا هميشه همسوي نظر مديران رفتار كرده و وظيفه اطلاع‌رساني صحيح را به بهترين شكل به انجام رساند.
جزوه‌اي كه پيش رو داريد گزيده‌اي از شيوه‌ها و تهيه انتشار خبر را به صورت هرچند مختصر ارائه و در ضميمه به اصول و قواعد رسم‌الخطي براي اينكه فارسي را بهتر بنگاريم پرداخته است.
خبر
خبر پرارزشترين كالاي روز است و نقش خبرسازان در دنياي امروز بسيار با اهميت است. خبر گزارشي از واقعيت‌هاست ولي هر واقعيتي را نمي‌توان خبر ناميد، خبر الزاماً گزارش رويدادهاي جاري (تازه) نيست. ممكن است واقعه‌اي كه سال‌ها قبل رخ داده، با نمايان شدن اطلاعات تازه ارزش خبري پيدا كند. گاهي خبر رويدادي است كه قرار است اتفاق بيفتد اما هنوز رخ نداده است.
روابط عمومي‌ها يكي از منابع توليد خبر در سازمان هستند. رسالت روابط عمومي در سازمان جستجوي اطلاعات و اخبار و انتقال آن به مخاطبان است مهمترين مرحله در فرآيند تهيه خبر شناخت خبر است كه بدون شك وظيفه كارشناس روابط عمومي است و به مهارت فردي و ذاتي خبرنگار مربوط است به گونه‌اي كه چگونگي و شيوه نگارش خبر يك نوع مهارت علمي و تجربي محسوب مي‌شود.
مفاهيم اساسي
مفاهيم اساسي درخبرنويسي عبارتند از: درستي، روشني و جامعيت خبر. آنچه مسلم است خبري كه از طريق رسانه‌ها به اطلاع مردم مي‌رسد بايد از مرحله گردآوري اطلاعات تا مرحله ارائه حاوي اين مفاهيم باشد:
درستي خبر
ارائه اطلاعات درست به مخاطبان از وظايف مهم رسانه‌هاي خبري است و اطمينان از درستي مطالب از ضروريات حرفه روزنامه‌نگاري است.
بايد رويداد را آنطور كه هست ارائه شود نه آن طور كه خبرنگار مايل است اتفاق افتاده باشد. انتشار مطالب نادرست درباره اشخاص حقيقي يا حقوقي خبرنگار و مؤسسه خبري را با مشكلات قانوني روبرو مي‌سازد و سبب سلب اعتماد مخاطبان مي‌شود.
روشني خبر
صراحت لهجه و روشني نوشتاري خبرنگار، از ويژگيهاي مهم اين حرفه است. اگر اطلاعات به زبان ساده، رسا و روشن بيان نشود در جلب مخاطب موفق نبوده و قابل درك نخواهد بود. بكاربردن اصطلاحات پزشكي، فني و حقوقي بايد طوري باشد كه براي همگان قابل فهم و درك باشد اگرچه زمان يكي از عوامل پرفشار در كار تهيه خبر است اما اين عامل نبايد مانع تهيه خبر صحيح و صريح باشد يكي از دلايل ابهام خبري درك ناقص خبرنگار از رويداد است لذا به منظور رفع اين مشكل خبرنگار بايد همواره مطالعه داشته و اطلاعات خود را به روز نمايد.
جامعيت خبر
خبر در حين انتشار بايد به سوالات بوجود آمده در ذهن مخاطب پاسخ دهد. استفاده از اطلاعات آرشيوي و اشاره به سابقة خبر به جامعيت خبر كمك مي‌كند تا خبر جامع و كاملي بوجود آيد
ارزشهاي خبري
جهان امروز با وسعت و شكل پيچيده خود هر روز شاهد هزاران جريان سياسي – اجتماعي – اقتصادي و ... است كه بدون شك امكان انتقال همه اين وقايع وجود نخواهد داشت.
تشخيص اين مطلب كه چه رويدادي ارزش تهيه خبر و گزارش را دارد همان ارزشهاي خبري نام دارد. اين ارزشها و معيارها به تنهايي و يا با تركيب يك رويداد را پديد مي‌آورند.
يكي از وظايف كارشناسان تهيه خبر در روابط عمومي‌ها شناخت ارزشهاي خبري نهفته در خبر است كه ضمن كمك در شناسايي خبر به عنوان معيار ارزش‌گذاري هم مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
ارزش در برگيري
زماني است كه رويدادي تمام يا قسمت اعظم جامعه را تحت‌الشعاع خود قرار دهد و تأثير مستقيم بر نفع و زيان مادي و معنوي افراد جامعه داشته باشد و گروه بيشتري از مخاطبان خود را پوشش دهد. در روابط عمومي اخباري كه تهيه مي‌شوند بايد اين عامل را مدنظر داشته باشند چرا كه نشريات خبري داخلي اغلب براي كاركنان و مخاطبان به طور مستقيم تهيه مي‌شود جامعيت و دربرگيري برجسته‌ترين ارزش خبري است كه در اخبار روابط عمومي‌ها وجود دارد.
ارزش شهرت
اشخاص يا شخصيتهاي مختلف حقيقي و حقوقي گاهي به خاطر فعاليت خاص ملي يا فراملي و جهاني داراي شهرت مي‌شوند گاهي براي برجسته كردن رويدادي بايد به شهرت و شخصيت صاحب نقش در رويداد تكيه كرد تا به برجستگي خبري دست يافت گاهي شهرت بار منفي دارد و گاهي در رويداد به سمبل‌هاي مادي و معنوي ملي اشاره مي‌شود در هر حال چه شهرت خبر وابسته به يك فرد تبهكار و خاطي باشد و چه اشاره به آثار باستاني يك كشور متمدن داشته باشد و يا به شخصيتي مذهبي و حقيقي يك فرد، تفاوتي نخواهد داشت.
در روابط عمومي‌ها به طور عمده اخبار منعكس شده حاوي اين ارزش هستند چرا كه اغلب پيرامون مسئولين سازماني هستند.
زبان، فرهنگ، اعتقاد و مذهب عاملي است كه گروههاي انساني را از هم جدا مي‌كند. رويدادهايي كه حول اين محورها باشند، قاعدتاً براي همان قوم مهم و حائز اهميت هستند و اغلب اين اخبار در نقطه‌اي ارزش ويژه دارند و در نقطه‌اي ديگر يا بين گروه ديگري كمتر جالب توجه هستند اين مورد در اخبار داخلي كشورها هم مصداق پيدا مي‌كند.
در اخبار روابط عمومي‌ها اين عامل به ميزان زيادي مشهود است. اغلب اخبار داخلي سازمانها براي كاركنان دروني مفيد است و هيچ جذابيتي حتي براي خانواده آنان ندارد يكي از پيشنهادهاي موجود اين است كه حال كه نشريه‌اي درون سازماني با هزينه‌هاي گزاف و زحمت فراوان قرار است توليد شود بهتر است خانوادة كاركنان سازماني را هم از مطالعه مجلات غيره بي‌نياز سازد و مطالبي پيرامون آموزشهاي مهارت زندگي و تربيتي، سرگرمي و اطلاعات عمومي را درخود داشته باشد تا بتوان از جنبه‌هاي مختلف از يك نشريه داخلي استفاده كرد. با اين اقدام مي‌توان از كسالت‌آور بودن مطالب يك نشريه كاست.
زمان و تازگي رويداد
عامل زمان هميشه مورد توجه بوده و در انعكاس يك خبر از مهمترين عوامل مي‌باشد. خبر زماني ارزش و اهميت دارد كه به سرعت منتشر شود و تازگي به خبر ارزش ويژه‌اي مي‌بخشد.
هر واقعه تركيبي از ارزشهاست ولي ارزش زمان پيوسته جزء تغييرناپذير خبر است.
در اخبار روابط‌عمومي‌ها اغلب اين عامل كمتر رعايت مي‌شود، چرا كه اخبار روابط‌عمومي‌ها به صورت هفته‌نامه، ماهنامه و فصلنامه منتشر مي‌شود. پيشنهاد مي‌شود در نشريات روابط‌عمومي‌ها جاي خالي تازگي رويداد را با حاشيه خبر پركرد. اصل خبر اغلب قبل از انتشار به سمع و نظر كاركنان سازماني مي‌رسد اما نكات احتمالي كه در حاشيه خبر است به همراه عكسهاي جذاب و ديدني و بررسي رويداد از زواياي مختلف با ديدگاه افراد مختلف از جمله كارهايي است كه به جذابيت خبر مي‌افزايد.
برخوردها، تضاد، اختلاف و درگيري‌ها
رويدادهايي كه حاوي يك نوع تضاد فردي، ملي و جهاني باشد جذابيت خاص خبري دارد. چه اين تضاد فكري، فيزيكي و يا ايدئولوژيكي باشد. تمام خبرهايي كه حاوي تصادف، سيل، مرگ و مير عمومي و بيماريهاي واگير و اعتصاب‌ها باشد در اين دسته مي‌گنجد.
اخبار منتشر شده از سوي روابط عمومي‌ها چون از فيلترهاي مختلف مي‌گذرد و دروازه‌باني مي‌شوند فاقد اين ارزش هستند چرا كه متأسفانه روابط عمومي‌ها مبلغ سازمان خود هستند و هرگونه اخبار كه اعتبار و صلاحيت سازمان متبوع آنها را زير ذره بين قرار دهد از طريق روابط عمومي‌ها منتشر نخواهد شد.
استثناء و شگفتي
رويدادهاي خارق‌العاده و نادر كه گاهي هرچند سال يك بار يا براي اولين بار پيش مي‌آيد و يا حتي اختراعات و اعمال عجيب انساني مثل جناياتي كه به شكل خاصي رخ مي‌دهد جزء اين گروه هستند اين گونه اخبار به خودي خود همواره مورد توجه قرار مي‌گيرند و از نظر ارزش خبري از قدرت جذابيت خاصي برخوردار هستند در روابط عمومي‌ها اين اخبار از كميت زيادي برخوردار نيست چرا كه اخبار روابط عمومي‌ها اغلب عادي، روزمره، روتين و آرام هستند و كمتر جنبه شگفتي و اعجاب دارند.
فراواني تعداد، مقدار و بزرگي رويداد
رويدادهايي كه در آن تعداد كثيري ذينفع باشند در واقع بزرگي اعداد و ارقام همواره ارزش خبري است كه خبر را برجسته و جذاب مي‌كند مثل اخبار حوادثي كه در آن تعداد كثيري دچار خسارت و مرگ و مير شوند.
مجاورت
گاهي رويدادي در محل و يا شهري اتفاق مي‌افتد كه براي شهر ديگري يا كشور ديگر ارزش خبري نيست مجاورت به دو شكل جغرافيايي و معنوي يكي از ارزشهاي مهم خبري است.
منبع :
مثل خردمندان فكر كنيد اما با مردم به زبان خودشان حرف بزنيد.