چگونه پایان نامه ای قابل دفاع و ارزشمند تدوین کنیم ؟

 

به گزارش خبرنگار لیزنا، کارگاه آموزشی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی با عنوان «چگونه پایان نامه ای قابل دفاع و ارزشمند تدوین کنیم: ملاحظات نظری و عملی در اجرا و ارائه پایان نامه» در ساعت 14 روز چهارشنبه 22 آذر در سالن همایشهای 80 نفره کتابخانه ملی و با تدریس دکتر رحمت اله فتاحی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد آغاز شد.

دکتر فتاحی،  مدرس این کارگاه با مطرح کردن این سوال «چرا پایان نامه از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است؟ پایان نامه یا پایان ... نامه؟!» در ابتدا به تعریفی از تحقیق پژوهش و پایان نامه پرداخت و دلیل و هدف از اجرای این کارگاه را جلوگیری از اضطراب و آشنایی بیشتر دانشجویانی که نگران چگونگی شروع و انجام پایان نامه خود هستند برشمرد.

وی اذعان کرد: وقتی فردی با صبر و حوصله و دانش کافی به انجام کاری دست بزند حتما نتایج مفید و کار قابل قبولی ارائه خواهد کرد و این تنها در مورد کارهایی چون پایان نامه نیست بلکه همه شئونات زندگی انسان را در بر می گیرد

او ادامه داد: در مورد ارائه پروپوزال نیز در واقع بیشترین هدف  گروه علمی در این است که مشخص شود آیا دانشجوی مورد نظر توانایی انجام این پایان نامه را دارد یا خیر؟

دکتر فتاحی قبل از ورود به مباحث اصلی گفت: برخی از مواردی که مطرح می شود کلاسیک و برخی دیگر تجربه شخصی خودم با توجه به تجربه ای که سالها در زمینه کار با پایان نامه های دانشجویانم داشته ام؛ می باشد

در ابتدای جلسه وی به محتوا و ساختار یک پایان نامه در 5 قسمت: «معرفی پژوهش»، «مرور پیشینه نظری  پژوهش»، «روش شناسی پژوهش»، «ارائه و تحلیل یافته ها»، و «بحث و نتیجه گیری»  اشاره کرد و سپس به توضیحات کامل انها پرداخت .

او افزود: در فصل اول از مطالب کلی به جز می پردازیم در حالی که در فصل پنجم از جزئیات به کلیات می رسیم یعنی شناسایی شکاف بین آنچه هست و آنچه نیست.

دکتر فتاحی تصریح کرد:  اولین مرحله و مهمترین  مورد در شروع یک پایان نامه انتخاب موضوع می باشد که باید با توجه به نیاز روز، نو بودن موضوع، توانایی فرد برای انجام آن، امکانات برای اجرای تحقیق و ... باشد .

وی اضافه کرد: یکی از مسائل مهم در مرحله بعدی که انتخاب روش و گردآوری مطالب است میزان مطالعه و تسلط بر موضوع است؛ به طوری که دانش و مهارت فرد بالا رود و دلیل اینکه عده ای موفق و برخی کمتر موفق اند بستگی به میزان تلاش، ژرف اندیشی درباره ملزومات انجام کار، اصول علمی  و تعصب نسبت به کیفیت انجام کار دارد.

دکتر رحمت الله فتاحی اظهار داشت: دانشجو باید از تجربه و نظرات دیگرانی که در این زمینه کار کرده اند نیز بهره ببرد چرا که حتما قبل از وی نیز پژوهشهایی در این زمینه انجام شده است. نباید صورت سوال را به فرضیه تبدیل کنیم.

وی تأکید کرد: پایان نامه نباید فقط جهت رفع تکلیف انجام شود بلکه باید به نتایج مفید و موثری دست یافت و پیشرفتی در آن زمینه محسوب شود؛ هدف و فایده پژوهش مشخص شود و واقع گرایی در برابر آرمانگرایی قرار گیرد. پیشنهاد باید با توجیه همراه باشد و جواب چرای کار مهم است.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: عنوان یکی از جذابیتهای پژوهش است و باید خلاصه رسا و روشن و حداکثر 20 کلمه باشد .

وی به بهره گیری از تفکر تحلیلی و منتقدانه و طرح پرسش  و رویکردی ترکیبی اشاره  و تاکید کرد: باید دانشجو از انتقادات استقبال کند چرا که باعث می شود تا از اشتباهات و اتلاف وقت جلوگیری شود و خلاقیت رشد کند.

وی اضافه کرد: در جامعه ما تفکر انتقادی مورد استقبال قرار نمی گیرد و در این مدت شاید تنها سخنرانی در زمینه تفکر انتقادی توسط بنده در 10 سال پیش ارائه شده است! و متاسفانه نظام آموزشی ما بیشتر در جهتی ضد خلاقانه گام برداشته است .

در ادامه با بررسی مراحل انجام کار در قسمتی از سخنان خود تفاوت بین پایان نامه ارشد و دکتری را این چنین برشمرد: در کارشناسی ارشد بیشتر مطالب تحلیلی و پیشینه پژوهش از جامعیت نسبی برخوردار است در حالی که در دکتری دانشی نو ارائه می شود و استنباط شخصی پژوهشگر مطرح می گردد.

دکتر فتاحی  با یادی از مرحوم دهخدا و فیش برداری وی در تهیه  لغت نامه به یادداشت برداری به عنوان رکن مهمی در کارهای پژوهشی اشاره و اظهار کرد: سازماندهی در ذهن اشتباه است و باید با استفاده از کاغذ فیش برداری یا نرم افزارهایی که در این زمینه وجود دارند از متن نت برداری شود بدین طریق مدیریت زمان نیز انجام می شود که چقدر زمان داریم تا از چهارچوب اصلی خارج نشویم .

وی با توجه  به اهمیت مطالعه منطق و فلسفه  گفت: اینها از مهمترین موارد در علوم است چرا که انسان از همین جا با نظریه پردازی آشنا می شود.

در بخش عملی این کارگاه چندین پژوهش و خلاصه مقاله در اختیار حضار قرار داده شد تا به تحلیل و ارزیابی، پیشنهاد وانتقاد بپردازند. و همچنین مطالبی با عنوان رهنمودها و ملاحظاتی پیرامون شناسایی و انتخاب موضوع تحقیق در حوزه علوم انسانی و همچنین معیارهای ارزیابی پایان نامه به عنوان راهنمایی برای چک لیست  به شرکت کنندگان داده شد که علاقمندان می توانند با مراجعه به سایت انجمن کتابداری به آن دسترسی داشته باشند.

دکتر فتاحی در پایان سخنان خود گفت: پایان نامه ابروی شما، حیثیت علمی استاد شما، و اعتبار دانشگاه شماست.


منبع : ليزنا