فن بیان،اصول سخنرانی و هنرگویندگی وگفتگو

ارتفاع ، بلندی و کیفیت صدا ها

       

برای تغییر مناسب صدا های ورودی ، مغز باید 1 – ارتفاع 2 – بلندی 3 – کیفیت آن ها را تحلیل کند . ارتفاع صدا ؛ محل آن در مقیاس موسیقایی است که عمدتاً به بسامد بستگی دارد . ( تا اندازه ای نیز از شدت طنین تأثیر می پذیرد) اگر ارتعاش هایی که به پردۀ گوش می خورند کم بسامد باشند – مثلاً در حدود 30 تا 40 هرتز – طنین پایینی را می شنویم.

اگر بسامد در حوالی 15000 هرتز باشد ، طنین بالایی را خواهیم شنید . گوش انسان می تواند بسامد های در گسترۀ 20 هرتز تا 20000 هرتز را دریابد . صدا با بسامد بیشتر از آن را فرا صوتی می نامند .

استفاده از واژۀ ارتفاع منحصر به صداهایی نیست که آن را موسیقی تلقی می کنیم . صدای صحبت کردن نیز طرح ارتفاع معینی را دنبال می کند . همین طور تق تق کسی که میخ می کوبد و میومیو کردن گربه .




ارتفاع به جرم و کشش منبع صدا بستگی دارد . به عنوان مثال ، سیمی را در ویولن در نظر بگیرید که مجاور بالا ترین سیم قرار دارد و در زیر آرشه ارتعاش می کند . اگر انگشتی روی سیم قرار نگیرد ، از مهره تا خرک ارتعاش می کند . بسامد این سیم 440 هرتز و ارتفاع آن نظیر طنین نت « لا » بالای نت « دو » ی میانی در مقیاس موسیقایی است . اگر انگشت خود را در فاصلۀ حدود 8 سانتی متر از انتهای گریف ( نوار ) روی سیم بگذاریم ،طول سیم و در نتیجه بخشی از آن را که ارتعاش می کند کم می کنیم . اکنون بسامد به 594 هرتز افزایش می یابد و ارتفاع « ر » دوم بالاتر از « دو » ی میانی می شود . حداقل به لحاظ نظری ، می توانیم با چرخاندن پیچ کوک متصل به سیم در جهت ساعت گرد ، بدون لمس کردن سیم با انگشت ، ارتفاع را تا نت « سی » بالای «دو » ی میانی بالا ببریم . بدین ترتیب ، کشش سیم را زیاد می کنیم . با این همه، احتمال پاره شدن سیم به علت این کشش زیاد قبل از رسیدن به ارتفاع دلخواه بسیار زیاد است .بلندی صدا نشان گر شدت ارتعاش های موج صوتی در هنگام برخورد با پردۀ گوش های ماست – یعنی مقدار انرژی صوتی که در واقع وارد گوش های ما می شود . بلندی به چند عامل – از جمله فاصلۀ منبع صدا از گوش ها ، بسامد موج صوتی و مدت آن – بستگی دارد . تغییری مختصر در تراز شدت یک لحن خالص کم بسامد باعث تغییر زیاد در بلندی آن می شود . وقتی به یک دسته نوازنده که به شما نزدیک می شود گوش می دهید متوجه این اثر خواهید شد. نواهای 40 تا نزدیک شدن کامل آن ها غیر قابل شنیدن هستند . سپس به سرعت غالب می شوند ، و اگر خیلی نزدیک باشید کاملاً گوش خراش می گردند .

اگر فقط به ارتفاع و بلندی صدا توجه کنیم ، شناسایی آن ها بسیار دشوار می شود . همۀ صدا های با یک بسامد ، کم وبیش یکسان هستند . نمی توانیم اختلاف میان « دو » ی میانی حاصل از صدای یک خواننده و « دو » میانی ناشی از ضربه زدن به یک دیاپازون را از هم تشخیص دهیم . تشخیص این صدا ها از یکدیگر بیشتر به واسطۀ اختلاف کیفیت یا طنین آن ها صورت می گیرد . کیفیت عمدتاً به نت های همساز بستگی دارد . اگر سیم ویولنی طوری کوک شده باشد که « دو » ی میانی نظیر بسامد 264 هرتز تولید کند ، کل آن مرتعش می شود . ضمن این کار « دو » ی میانی را تولید می کند ، که نت اصلی است . اما بخش های کوچک تر سیم نیز همزمان به ارتعاش در می آیند ، و هر یک از آن ها بسامد بالاتری را تولید می کنند . این بسامد های اضافی را نت های همساز می گویند . برای ویولن ، تعداد و شدت این نت ها نسبتاً زیاد است . این نت ها عامل صدای غنی و کامل ویولن در مقایسه با دیاپازون است که نت های همساز آن کم و ضعیف هستند .

رشد