آلزایمر و تاثیر آن بر گفتار
آلزایمر و تاثیر آن بر گفتار
آلزایمر و مشکلات ناشی از آن
مقدمه : دمانس ( زوال عقل ) وجود یک اختلال کلی در سطح توانایی ذهنی افراد است که شامل : اختلال در حافظه ، صحبت کردن و فکر کردن است و این خود باعث اختلال در فعالیت های روزانه و اجتماعی افراد می شود . شایع ترین فرم زوال عقل الزایمر است معمولا سن شروع بیماری بالای 65 سال هر چند که در 40 یا 50 سالگی نیز دیده می شود .
علت دقیق بیماری روشن نیست . این بیماری را یک دکتر آلمانی به نام آلزایمر که در سال 1906 به رشته و فیبر های عصبی غیر طبیعی در مغز یک انسان مرده پی برد نام گذاری کرد . تشخیص قطعی این اختلال بابیوپی مغزی است .
در این بیماری آلزایمر فعالیت مغز در ناحیه خلفی کاهش می یابد . ناحیه ای که برای صحبت کردن و حافظه بسیار مهم است .
علامتهای بیماری :
شروع فراموشی علامت اصلی بیماری آلزایمر نیست . هر شخصی ممکن است در زمان های مختلف دچار اختلال حافظه و فراموشی شود . علامت های بیماری شخصی به شخص دیگر فرق می کند اما بتدریج شخص بدتر می شود .
علائم خفیف
1- گیجی و از دست دادن حافظه
2- از دست دادن آگاهی نسبت به زمان و مکان و محیط خانواده
3- تغییرات شخصیتی در قوه قضاوت
علائم متوسط
1- اختلال در فعالیت های روزانه مثل شستشو و استحمام و غذا خوردن
2- اضطراب ، تشویش ، افسردگی ، سوءظن داشتن و بدگمانی
3- اشکال در خواب
4- سرگردانی
5- اشکال در شناختن افراد خانواده یا دوستان نردیک
علائم شدید:
1- عدم صحبت کردن
2- از دست دادن اشتها و کاهش وزن
3- از دست دادن کنترل دفع ادرار و مدفوع
4- وابسته بودن و متکی بودن به دیگران برای گذراندن زندگی روزانه
سن و حافظه فعال
حافظه فعال یک نظام شناختی است شامل توانایی حفظ موقت اطلاعات جدید و یک فضا با ظرفیت محدود که در آن مطالب موجود در حافظه باز بینی و دستکاری می شوند
ادراک گفتار در سالمندان :
سه عامل درک گفتاری در سالمندان را تحت تاثیر قرار می دهد :
1- تغییر در حس شنوایی
2- تغییر در ظرفیت حافظه فعال
3- تغییر در سرعت پردازش
افت شنوایی در سالمندان :
- افت شنوایی در سالمندان بیشتر در فرکانس های زیر رخ می دهد بنابراین صداهای پر بسامد و بی واک نظیر /p/ ,/k/,/s/,/sh/,/ch/ آسیب بیشتری می بینند
- افت شنوایی در سالمندان شامل مختصمه واپسروی واجی است
مشکلات درک گفتار ناشی از کاهش حافظه فعال در سالمندان:
1- مشکل در درک جملات طولانی و پیچیده
2- مشکل در ردیابی مرجع ضمیر در گفتار پیوسته
3- مشکل در استفاده از بافت زبانی برای تشخیص و فهم کلمات قبلی
محدودیت های سن وابسته ناشی از کاهش ظرفیت حافظه فعال است نه کاهش داش زبانی یا خزانه داده
کند شدن سرعت پردازش در سالمندان :
1- تحقیقات نشان می دهد در هر دو گروه آزمودنی های جوان و سالمند افزایش سرعت گفتار با کاهش در دقت بد یادآوری کلمات همراه بوده اما نرخ کاهش در سالمندان 5 برابر بیشتر از افراد جوان است . این مساله ربطی به افت شنوایی سالمندان ندارد
2- هرگاه کلمات مربوط در بافت زبانی ( مثلا در داخل یک جمله ) ارائه شوند اثر سرعت محرک تا حد زیادی خنثی خواهد شد .
3- سالمندان از اطلاعات نواختی برای فهم گفتار بسیار استفاده می کنند اما اساس اغراق آمیز نظیر elder speak به هیچ وجه مناسب نیست
4- کاهش سرعت گفتار به شکل اصولی یعنی مکث در مرز های نحوی مثل عبارات و جملات می تواند به افزایش درک گفتار در سالمندان کمک کند
- حدود یک سوم سالمندان در درک گفتار محاوره روزمره مشکل دارند شکایات آنان این است که گویی دیگران زمزمه می گنند یا خیلی سریع حرف می زنند و یا فهم حرف های دیگران در زمینه سر و صدا مشکل دارند .
- هنگامی که بیش از یک گوینده وجود دارد و یا زمانی که گوینده یا موضوع صحبت می کند ، فهم مکالمات برای سالمندان سخت می شود
- از آنجایی که سالمندان بخش هایی از مکالمه را گم می کند و در مورد درست فهمیدن قسمت هایی که شنیده اند فاقد اعتماد به نفس هستند بیشتر در معرض اضطراب و سر خوردگی قرار می گیرند و ممکن است از تعاملات اجتماعی اجتناب نمایند
- نتایج مطالعه طولی تغییرات توانمندی زبانی در سالمندان با استفاده از نمونه های زبانی ، نمرات خزانه لغات و نمرات فراخنای رقمی نشان داد که پیچیدگی دستوری و محتوای هدفمند گفتار با افزایش سن کاهش می یابد و نرخ کاهش در میانه دهه هفتاد زندگی بالاترین سرعت را داشت . دمانس ناشی از آلزایمر این کاهش را سرعت می بخشد
نیمرخی از نقایص :
1- کندی در به یادآوری کلمات
2- کاربرد اسامی به صورت مبهم
3- کاهش تنوع در تولید زمان افعال
4- کاهش تنوع ساخت های دستوری
5- کمبود حجم و تنوع کلمات
تشخیص :
پزشک با گرفتن شرح حال و دانستن گذشته بیمار و فعالیت های وی می تواند به مشکلات پی برد
آزمایشات خونی و ادراری که ممکن است دیگر علت های زوال عقل را تشخیص دهد و حتی گاهی نمونه گرفتن از مایع نخاع ممکن است مفید باشد
آزمایشات نوروسایکولوژیک( عصبی – روانی)
این آزمایش شامل : آزمایش حافظه ، چگونگی حل مشکلات ، توجه ، محاسبات و صحبت کردن می باشد که از طریق توانایی های ذهنی شخص سنجیده می شود
درمان
هیچ درمانی ندارد ، بعضی از دارو ها می تواند پیشرفت بیماری را به تاخیر بیندازد و یا بعضی از علایم را کاهش مثلا بر طرف کردن افسردگی ، مشکلات خواب یا تشویش ، بعضی از گروه های حمایت کننده از بیماران آلزایمری نیز می توانند کمک کنند
مثل خردمندان فكر كنيد اما با مردم به زبان خودشان حرف بزنيد.